Leczenie niedoczynności tarczycy polega głównie na przyjmowaniu syntetycznej formy hormonu czyli L-tyroksyny. Gruczoł wydaje się źle pracować i wytwarzać niewystarczającą ilość hormonów, zatem śpieszymy mu z pomocą suplementując syntetyczne hormony. Efekt może być zgubny, czyli złe samopoczucie przy dobrych wynikach tarczycy
No dobrze, ale co złego w przyjmowaniu syntetycznych hormonów tarczycy?
Absolutnie nic, pod warunkiem, że wcześniej została podjęta próba ustalenia przyczyny niewydolności tarczycy. Być może takie postępowanie pozwoliłoby na unikniecie przyjmowania syntetycznych hormonów. Oczywiście nie w każdej sytuacji jesteśmy w stanie obyć się bez leczenia farmakologicznego. Stany resekcji tarczycy, postępujący zanik tarczycy na skutek autoimmunologii, czy też mała objętość tarczycy zdecydowanie będą wymagały wsparcia syntetycznymi hormonami i to nie podlega żadnej dyskusji.
Obecnie w zdecydowanej większości przypadków leczenie niedoczynności tarczycy opiera się tylko i wyłącznie na przyjmowaniu leków jako panaceum na całe zło, jakie dzieje się tarczycy. Niestety wiąże się to ze stopniowym pogłębianiem niewydolności gruczołu, a to z kolei skutkuje postępującym podwyższaniem dawki leku. Aby zapobiec temu niekorzystnemu zjawisku należy skupić się na przyczynach niedoczynności tarczycy, a nie działać objawowo czyli za wszelką cenę wyrównywać już stwierdzone deficyty hormonów.
Spis Treści
W jaki sposób hormony tarczycy realnie oddziałują na nasz organizm?
Jednak zanim przejdziemy do możliwych przyczyn niedoczynności tarczycy, parę słów jak wygląda cały mechanizm wydzielania, transportowania i oddziaływania hormonów tarczycy na nasz organizm. Jest to istotne aby wiedzieć, który etap szwankuje i co zrobić aby go naprawić.
- Regulacja osi podwzgórze- przysadka- tarczyca- Wysyłanie sygnału pobudzającego tarczycę do produkcji hormonów
Wydzielanie hormonów tarczycy odbywa się pod kontrolą dwóch nadrzędnych gruczołów dokrewnych. Pierwszym z nich jest podwzgórze, które pobudza drugi gruczoł nadrzędny przysadkę do wydzielanie przez tarczycę dwóch własnych hormonów: Tyroksyny (T4) i Trójjodotyroniny (T3)
- Konwersja nieaktywnej tyroksyny (T4) do aktywnej trójjodotyroniny (T3)
Tarczyca produkuje dwa hormony: jeden nieaktywny- tyroksynę (T4 ) oraz aktywną postać- trójjodotyroninę (T3) . Tkanka gruczołowa tarczycy wytwarza głównie nieaktywną postać hormonu tarczycy, która na skutek obwodowej konwersji przekształcana jest do formy aktywnej, czyli T3.
- Transportowanie hormonów tarczycy do miejsc docelowych
W naszym organizmie hormony tarczycy mogą być transportowane w dwóch formach: wolnej oraz związanej z białkami.
- Przyłączenie się aktywnej postaci hormonu tarczycy do receptora komórkowego- realne oddziaływanie na komórkę
Aby hormony tarczycy mogły oddziaływać na nasz organizm muszą zostać związane z odpowiednim receptorem na komórce. Działa to na podobnej zasadzie co zależność klucza i zamka. Kluczem są hormony tarczycy, które poprzez idealne dopasowanie do zamka czyli receptora otwierają wrota komórki pozwalając na to aby hormon realnie na nią oddziaływał.
Gdzie szukać przyczyn niedoczynności tarczycy?
Skoro wiesz jak wygląda droga od chwili wyłania sygnału przez podwzgórze informującym o konieczności produkcji hormonów tarczycy do momentu ich połączenia ze swoimi receptorami na powierzchni komórki, zapoznaj się teraz z najczęstszymi przyczynami, które zaburzają te procesy!
Złe samopoczucie przy dobrych wynikach tarczycy- Dysfunkcja osi podwzgórze- przysadka- tarczyca
Jest to zaburzenie obejmujące tzw. „centrum dowodzenia”, które wydaje rozkazy najpierw przysadce, a pośrednio również tarczycy do wydzielania swoich hormonów.
Najczęstsze przyczyny dysfunkcyjnej pracy ośrodków nadrzędnych dotyczą:
- stanów zapalnych, które bardzo negatywnie wpływa na całą oś podwzgórze-przysadka- tarczyca, poprzez zmniejszenie wydzielania wszystkich hormonów: TRH, TSH, T4 i T3
- insulinooporności i zaburzeń w zakresie gospodarki węglowodanowej
- nadmiaru prolaktyny
Złe samopoczucie przy dobrych wynikach tarczycy- Zaburzenia obwodowej konwersji nieaktywnego T4 w aktywną T3
Brak obwodowej konwersji uniemożliwia realne oddziaływanie hormonów tarczycy na organizm, ponieważ tylko aktywna postać T3 może połączyć się ze swoistym receptorem na komórce. Warto w tym miejscu wspomnieć, że chociaż konwersja odbywa się w całym organizmie, to największy jej udział przypada na jelita i wątrobę. W związku z tym stan tych dwóch narządów będzie determinował jakość obwodowej konwersji.
Główne czynniki odpowiedzialne za zaburzenia w konwertowaniu T4 do T3 to:
- niedobory pokarmowe: witamina A i D, cynk, selen, żelazo, witaminy z grupy B
- problemy jelitowe: dysbioza, SIBO, infekcje, choroby zapalne jelit
- zaburzenia pracy wątroby
- Leki (β-blokery, sterydy, lit, tabletki antykoncepcyjne)
- Chroniczny stres i zwiększone uwalniane kortyzolu
- Niewłaściwie prowadzona redukcja masy ciała (najczęściej zbyt restrykcyjna dieta lub uboga w węglowodany)
Jak mogą wyglądać wyniki badań osoby z zaburzeniami na tym etapie?
| TSH | PRAWIDŁOWY |
| FT4 | PRAWIDŁOWY |
| FT3 | ↓ |
Złe samopoczucie przy dobrych wynikach tarczycy- Zwiększenie stężenia globuliny wiążącej tyroksynę – TGB
Hormony tarczycy mogą występować w dwóch formach:
- związanej, czyli połączonej z białkami, które „zniewalają hormony tarczycy” nie pozwalając im na przyłączenie się do komórkowych receptorów.
- wolnej, czyli takiej, która swobodnie może związać się z receptorami. Jest to pula aktywnych hormonów tarczycy, która realnie oddziałuje na komórki w naszym organizmie
Problem zaczyna się w momencie kiedy ogólna liczna wolnych hormonów ulega zmniejszeniu. Dzieje się to na skutek wiązania się ich z białkami transportowymi w tym również z globuliną TGB.
Czynniki odpowiedzialne za ten stan to:
- nadmiar estrogenów (zarówno w przebiegu zaburzeń równowagi hormonalnej- PCOS, endometrioza) jak również przyjmowanie syntetycznych estrogenów tabletki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza
- zaburzenia metylacyjne manifestujące się wysoką homocysteiną
Jak mogą wyglądać wyniki badań osoby z zaburzeniami na tym etapie?
| TSH | PRAWIDŁOWY |
| FT4 | ↓ |
| FT3 | ↓ |
Złe samopoczucie przy dobrych wynikach tarczycy- Zmniejszona wrażliwość receptorów komórkowych na hormony tarczycy
Jest to stan, który w zasadzie ciężko zidentyfikować za pomocą tradycyjnych badań. Obecnie nie posiadamy testu, który odzwierciedlałaby wrażliwość receptorów komórkowych na hormony tarczycy. W związku z tym bardzo prawdopodobny jest scenariusz prawidłowych wyników badań laboratoryjnych (TSH, FT3, FT4) przy ciągle istniejących objawach niedoczynności tarczycy.
Co jest odpowiedzialne za zmniejszoną wrażliwość receptorów komórkowych?
- Wysokie stężenie kortyzolu (hormonu stresu)
- Przewlekły stan zapalny (np. na skutek toczącego się procesu autoimmunologicznego)
- Zaburzenia metylacyjne, manifestujące się wysoką homocysteiną
- Niedobór witaminy A i D
- Przewlekły stres i chronicznie wysoki kortyzol
- Zespół policystycznych jajników (PCOS)
- ↑ Testosteron
Jak mogą wyglądać wyniki badań osoby z zaburzeniami na tym etapie?
| TSH | PRAWIDŁOWY |
| FT4 | PRAWIDŁOWY |
| FT3 | PRAWIDŁOWY |
Podsumowując niedoczynność tarczycy bardzo często nie jest związana z dysfunkcją samego gruczołu. Hormony należy traktować jak system naczyń połączonych i skupianie się tylko i wyłącznie na tych związanych z pracą tarczycy jest ogromnym błędem, który w znacznym stopniu oddala nas od ustalenia właściwej przyczyny niedomagania tarczycy.
W tym celu należy przeprowadzić zdecydowanie bardziej szeroko zakrojoną diagnostykę obejmującą ocenę hormonów takich jak estradiol, progesteron, testosteron, DHEAS czy prolaktynę. W następnej kolejności należy zbadać stężenie kortyzolu i ustalić możliwe przyczyny jego wysokiego poziomu w organizmie poprzez identyfikację wszelkich stresorów, które prawdopodobnie zaburzają homeostazę pojmowaną jaką swoistą równowagę organizmu.
Prawdopodobnie problemu należy szukać w niedoborach pokarmowych, anemii, zaburzeniach gospodarki węglowodanowej, przewlekłych infekcjach, czy też w przewlekłych problemach gastroenterologicznych.
Bez wątpienia możliwych przyczyn dysfunkcji pracy tarczycy jest wiele, dopóki ich nie zidentyfikujesz nie można mówić o realnym leczeniu problemu, a jedynie maskowaniu jego niekorzystnych objawów.
Piśmiennictwo:
- https://www.hindawi.com/journals/jtr/2011/875125/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16793944
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4559105/
- https://www.jbc.org/content/275/49/38296
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0024320589901793?via%3Dihub
Hakuj dalej:
