Jak uszczelnić jelito?

Zespół nieszczelnego jelita z angielskiego leaky gut syndrome to stan w którym dochodzi do rozluźnienia połączeń pomiędzy komórkami nabłonka jelita cienkiego. Zwiększona przepuszczalność bariery jelitowej prawdopodobnie przyczynia się do przenikania patogenów lub antygenów pokarmowych do krwioobiegu aktywując tym samym układ odpornościowy i generując stan zapalny w organizmie. Jak uszczelnić jelito i cieszyć się zdrowiem?

Zespół nieszczelnego jelita powiązany jest z różnymi schorzeniami takimi jak: celiakia (zanik kosmków jelitowych), choroba Leśniowskiego- Crohna, zespół jelita nadwrażliwego (IBS) oraz w choroby autoimmunologicznych. W dalszym ciągu trwa debata nad tym czy zespół przesiąkliwego jelita jest przyczyną czy konsekwencją tych chorób[1] 

Zespół nieszczelnego jelita- przyczyny

Czynników odpowiedzialnych za rozluźnienie połączeń ścisłych w jelicie jest wiele. Należą do nich m.in

• Stres[2]
• Czynniki żywieniowe: gluten [3], alkohol, cukier, żywność przetworzona, niedobór składników pokarmowych (witamin i składników mineralnych)[4]
• Przyjmowane leki: antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), antykoncepcja hormonalna[5]
• Zaburzenia mikroflory jelitowej [6], [7]
• Zbyt intensywna aktywność fizyczna [8]
• Zaburzenia rytmu okołodobowego (problemy ze snem) [9]
• Czynniki infekcyjne: bakterie patogenne, pasożyty, grzyby, SIBO oraz ich toksyny [6],

Jak diagnozować przepuszczalność jelit?

Obecnie złotym standardem w diagnostyce nieszczelnego jelita jest poziom zonuliny w kale[10]. Jednak są pewne ograniczenia w badaniu i warto o nich wiedzieć zanim podejmiesz decyzję o jej oznaczeniu. Więcej na ten temat znajdziesz w tym wpisie.

Oprócz stężenia zonuliny, można wykonać również test laktuloza / mannitol w moczu. Inne badania w kierunku oceny rozszczelnienia jelit takie jak „test z buraka” nie ma żadnego potwierdzenia naukowego i nie zaleca się ich wykonywania.

Problem przesiąkliwego jelita – objawy

Jeśli borykasz się z następującymi problemami zdrowotnymi, prawdopodobnie masz problem ze szczelnością jelit.

• Układ pokarmowy: przewlekłe problemy z trawieniem : wzdęcia, bóle brzucha, biegunki (zdecydowanie rzadziej zaparcia)[11]
• Układ nerwowy: problemy z koncentracją, skupieniem uwagi, zaburzenia nastroju (w tym depresja), stany lękowe, przewlekłe zmęczenie, senność po posiłku [12], [13]
• Układ immunologiczny: Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, celiakia, fibromialgia, alergie pokarmowe. [14],[15],[16],[17]
• Skóra: występowanie trądziku, zmian skórnych [18]
• Układ kostno-stawowy: ból stawów[14]
• Układ krążenia: anemia (problemy z wchłanianiem żelaza)[19]

Jak uszczelnić jelito?

Skoro znamy już przyczyny zwiększonej przepuszczalności to warto teraz skupić się na sposobach jej

Postępowanie powinno składać się z kilku kroków:

1. Eliminacja czynników infekcyjnych- odpowiedzialnych za rozluźnienie ścisłych połączeń
2. Odpowiednia dieta ukierunkowana na leczenie podstawowego problemu
3. Probiotyki wykazujące pozytywne działanie w zakresie pracy jelit
4. Suplementy diety, o udokumentowanym działaniu na poprawę stanu jelit

Krok1: Eliminacja czynników infekcyjnych

Bez tego nasze działania zmierzające w kierunku uszczelnienia ściany jelita nie będą miały sensu, ze względu na ciągłą obecność czynnika, który odpowiedzialny jest za jej rozszczelnienie. Należy dokładnie zidentyfikować z jakim problemem mamy do czynienia, podjąć aktywne leczenie, a następnie skupić się na suplementacyjnym wsparciem jelit

Krok2: Odpowiednia dieta

Model żywieniowy można dobrać w zależności od ewentualnego czynnika odpowiedzialnego za zwiększoną przepuszczalność bariery jelitowej

• eliminacja glutenu- w celiakii oraz nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten. Białko glutenu dodatnio koreluje ze zwiększoną zonuliną- markerem przepuszczalności jelit
• eliminacja nasion roślin strączkowych – obecność lektyn wiązała się z nieprawidłową reakcją układu immunologicznego
• dieta low FODMAP– wykorzystywana w leczeniu SIBO
• dieta bez cukru- leczenie Candida i infekcji pasożytniczych

Krok3: Probiotyki

Kiedy zaadresujemy problem infekcji, z pewnością warto rozważyć suplementację probiotykami. Oczywiście ich dobór jest uzależniony od tego jaki jest nasz podstawowy cel. Pamiętajmy, że probiotyki odznaczają się szczepo-zależnością. Oznacza to, że konkretny szczep bakterii wykazuję pozytywne działanie w konkretnym zakresie.

Jeden szczep wykazuje pozytywne działanie w leczeniu Candida, drugi w leczeniu Helicobacter pylori, a trzeci będzie miał pozytywny wpływ na barierę jelitową. W tym miejscu skupie się na tych bakteriach probiotycznych które wykazywały skuteczność w leczeniu zespołu jelita przesiąkliwego.

•   Lactobacillus rhamnosus GG (Dicoflor)- u dzieci z biegunką kryptosporidialną suplementacja LGG znacząco poprawiła przepuszczalność jelit i poprawiła upośledzoną czynność jelit z biegunką rota wirusową [20]
• Saccharomyces boulardii CNCM I-745 (Enterol)[21]

Krok 4: Suplementy diety

Jest kilka preparatów, które w badaniach wykazywały poprawę w zakresie poprawy funkcjonowania bariery jelitowej. Należą do nich:

• L- glutamina- aminokwas uczestniczący w przywracaniu prawidłowych połączeń między komórkami nabłonka. Z pewnością najlepszy preparat w uszczelnianiu jelita[23]
• Cynk- odpowiedzialny za stabilizowanie wyściółki jelitowej [22]
• Prebiotyk- związek, odżywiający mikroflorę (pokarm dla „dobrych bakterii”), w związku z tym umożliwia  utrzymanie prawidłowej flory bakteryjnej [24]
• Witamina D- wpływa pozytywnie na układ odpornościowy i moduluje skład mikroflory [25]
• Kwas masłowy- związek wytwarzany przez bakterie jelitowe, który przede wszystkim stanowi główne źródło energii dla komórek nabłonka jelita grubego. Jeden z lepszych preparatów uszczelniających jelita. [26]

Reasumując:

1. Wiele czynników żywieniowych i środowiskowych prowadzi do rozszczelnienia jelit
2. Aby skutecznie leczyć problem należy zidentyfikować ewentualne infekcje i podjąć ich aktywne leczenie
3. Warto włączyć probiotyk (Dicoflor lub Enterol) najlepiej w połączeniu z prebiotykiem
4. Rozważyć współpracę z dietetykiem w zakresie opracowania odpowiedniego modelu żywieniowego