Nawrót SIBO – 8 powodów

SIBO z ang (Small Intestinal Bacterial Overgrowth) jest to przerost bakteryjny w jelicie cienkim. Bakterie z różnych powodów zamiast kolonizować jelito grube, zasiedlają jelito cienkie przyczyniając się do licznych problemów w przewodzie pokarmowym. Nawrót SIBO jest częstym zjawiskiem, sprawdź co jest tego przyczyną

Jelito cienkie jest miejscem gdzie zachodzą procesy trawienia oraz wchłaniania, w związku z tym obecność zbyt dużej ilości bakterii przyczynia się do upośledzenia obu wyżej wymienionych procesów. Przyczyną tego stanu jest fermentacja bakteryjna, która zachodzi w jelitach przy udziale mikroorganizmów i odpowiedzialna jest za produkcję gazów takich jak wodór, metan oraz dwutlenek węgla, które z kolei przyczyniają się do uporczywych wzdęć.

Jak wygląda standardowe leczenie SIBO?

Obecnie złotym standardem w leczeniu SIBO jest zastosowanie antybiotyku Xifaxanu, który ma na celu zmniejszyć populację bakterii w jelicie cienkim. Jednak z doświadczenia wiem, że osoby które poprzestają jedynie na kuracji antybiotycznej wracają z problemem nawracającego SIBO.

Dlaczego standardowy model leczenia SIBO się nie sprawdza?

Przede wszystkim dlatego, że jest jedynie leczeniem objawowym, a nie przyczynowym. Podanie antybiotyku przyczynia się do likwidacji przerostu ale w żadnym przypadku nie adresuje jego przyczyny. Wydaje się, że jest to główny powód licznych niepowodzeń w leczeniu SIBO, biorąc pod uwagę duże ryzyko nawrotowości tej jednostki chorobowej.

Na jakie potencjalne przyczyny powinniśmy zwrócić uwagę?

Obecność innych czynników infekcyjnych rozwijających się niezależnie od SIBO

Bardzo często Pacjenci są niezadowoleni z rezultatów leczenia przerostu bakteryjnego, ze względu na brak efektów w postaci zmniejszenia natężenia dolegliwości. Okazuje się, że przyczyną tego stanu rzeczy są prawdopodobnie współistniejące infekcje zarówno bakteryjne, jak również grzybicze oraz pasożytnicze.

Dlatego, jeżeli zastosowane leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów należy wykonać szerzej zakrojone badania polegające na ocenie poszczególnych czynników infekcyjnych:

• Badanie parazytologiczne (szczególną uwagę należy zwrócić na Giardia lamblia)
• Badanie w kierunku Helicobacter pylori
• Posiew kału w kierunku Campylobacter, Salmonella, Shigella and Escherichia coli
• Badanie w kierunku przerostu drożdży w przewodzie pokarmowym

Nawrót SIBO- Zaburzenia glikemii – Cukrzyca i insulinooporność  

Wiele osób może się zastanawiać w jaki sposób wysoki poziom glukozy może korelować z rozwojem SIBO. Potencjalnych mechanizmów tłumaczących tę zależność jest kilka

• Niestabilny poziom glukozy jest silnym stresorem dla organizmu, w związku z tym wiąże się w wydzielaniem kortyzolu. Chroniczne wydzielanie hormonu stresu jest bardzo silnie powiązane z przerostem bakteryjnym oraz innymi implikacjami zdrowotnymi, ale o tym za chwilę.

• Wysoki poziom glukozy w przebiegu głównie cukrzycy prowadzi do neuropatii, czyli upośledzenia działania nerwów, które są odpowiedzialne za pobudzanie narządów do wydzielania enzymów trawiennych oraz zapewniających odpowiednią perystaltykę przewodu pokarmowego. Prawidłowe wzory perystaltyczne w jelicie cienkim zapobiegają nadmiernej kolonizacji jelita cienkiego bakteriami co jest równoznaczne z profilaktyką SIBO
• Nadmierna podaż cukru jest pożywką dla bakterii jak również drożdży, dlatego dieta z wysoką podażą cukrów może przyczyniać się do rozrostu zarówno bakteryjnego jak również grzybiczego. W związku z tym bardzo ważnym elementem leczenia oprócz antybiotyku jest włączenie diety z ograniczeniem węglowodanów, zdecydowanie zwiększa skuteczność leczenia przerostu!
• Wysoki poziom glukozy zaburza funkcję układu odpornościowego. Jest to bardzo ważny punkt, biorąc pod uwagę, że odporność w dużej mierze kształtuje się w jelitach. Jego prawidłowe funkcjonowanie zapobiega przerostowi potencjalnie patogennych szczepów jak również kontroluje liczebność i zróżnicowanie szczepów.  Sprawnie funkcjonujący układ odpornościowy jest istotnym elementem kształtującym naszą mikroflorę jelitową

Dlatego zanim zaczniemy walczyć z przerostem bakteryjnym zwróćmy uwagę na wyrównanie glikemii. W przypadku osób chorujących na cukrzycę warto zbadać stężenie hemoglobiny glikowanej, która pokaże średnie stężenie glukozy z okresu trzech miesięcy, co stanowi doskonały marker wyrównania glikemii w dłuższym okresie czasu.

U osób, które dopiero podejrzewają u siebie problemy z glikemią polecałabym wykonać doustny test obciążenia glukozą i weryfikację jak wygląda wzajemna relacja poposiłkowa pomiędzy glukoza i insuliną

Nawrót SIBO -Stres i problemy z wysokim poziomem kortyzolu

Stres jest jednym z najczęściej wymienianych czynników, odpowiedzialnych za wszelkie dysfunkcję w jelitach. Bez przerwy mówi się, o tym że jelita to „drugi mózg”, a oba narządy są ze sobą silnie powiązane i definiowane jako oś jelitowo- mózgowa

W jaki sposób stres ma wpływ na dysfunkcyjną pracę układu pokarmowego?

• zaburza ruchliwość jelit, predysponując do łatwiejszej ich kolonizacji przez bakterie. Warto wspomnieć, że kortyzol spowalnia perystaltykę w jelicie cienkim, natomiast zwiększa w jelicie grubym co manifestuje się problemem biegunek.

• dziesiątkuję populację dobrych bakterii w jelicie grubym, jednocześnie zwiększa skłonność do rozwoju szczepów potencjalnie patogennych Clostridium difficile
• zaburza czynność wydzielniczą narządów, przez co pokarm nie może być prawidłowo trawiony i stanowi pożywkę dla bakterii, predysponując tym samym do rozwoju przerostu bakteryjnego.

Stres jest to rozległy temat i bardzo często spłycany jedynie do problemów emocjonalnych. Niestety dla organizmu stres to nie tylko ten związany z naszymi emocjami (stresująca praca, problemy rodzinne, egzamin itp.) ale również stresory biologiczne, które zaburzają homeostazę w organizmie . Należą do nich:

• infekcje jelitowe
• zaburzenia glikemii,
• ogólne niedobory pokarmowe,
• brak właściwej regeneracji (niedobór snu, zbyt intensywne wysiłki fizyczne)
• anemia z niedoboru żelaza oraz witaminy B12 i inne

Uświadomienie sobie ilości potencjalnych stresorów to zaledwie połowa sukcesu, druga połowa to ich identyfikacja i eliminacja.

Nawrót SIBO – Zaburzenia pracy tarczycy

Tarczyca wytwarza dwa ważne hormony, które mają pośredni wpływ na pracę układu pokarmowego. Zapewniają odpowiednią perystaltykę oraz pobudzają newralgiczne dla trawienia narządy w układzie pokarmowym.

Dlatego bardzo ważna jest szczegółowa diagnostyka pracy tarczycy: zbadanie TSH oraz wolnych hormonów tarczycy czyli fT3 i fT4.

Zaburzenia w funkcjonowaniu wędrującego kompleksu mioelektrycznego (MMC)

Wędrujący kompleks mioelektryczny jest strukturą, która pełni rolę sprzątacza w jelicie cienkim. Odpowiada on za usuwanie niestrawionych resztek pokarmowych (potencjalnej pożywki) oraz bakterii (potencjalnego czynnika infekcyjnego) z jelita cienkiego, zatem jest idealnym czynnikiem protekcyjnym przed rozwojem SIBO. U osób z przerostem bardzo często obserwuje się jego zaburzoną pracę dlatego bez zaadresowania tej jakże ważnej przyczyny możemy być pewni nawrotu SIBO. W pierwszej kolejności powinniśmy zadbać o odpowiednia higienę żywienia. Mam tutaj na myśli odpowiednio długie okresy całkowitego postu pomiędzy posiłkami trwające co najmniej 4 godziny. Takie praktyki żywieniowe pozwolą na prawidłowe oczyszczenie jelita po posiłku i stanowią świetną profilaktykę przeciwko nawrotom SIBO. Na rynku mamy również kilka rodzajów preparatów, które mogą stymulować działanie kompleksu.

Nawrót SIBO – Zaburzenia funkcji zastawki krętniczo- kątniczej (zastawka Bauhina)

Zastawka krętniczo- kątnicza jest fizyczną barierą pomiędzy jelitem cienkim, a jelitem grubym i zapobiega cofaniu się treści pokarmowej. W prawidłowo funkcjonującym układzie pokarmowym zastawka ta otwiera się pod wpływem naporu treści pokarmowej, po czym szybko ulega zamknięciu. Jej prawidłowa funkcja zapobiega migracji bakterii z jelita grubego do jelita cienkiego co jest również istotnym elementem zapobiegającym przerostowi.

W jaki sposób poznać, że przyczyną SIBO jest dysfunkcja zastawki krętnico- kątniczej ?

• Lokalizacja dolegliwości bólowych w charakterystycznym miejscu (mniej więcej w połowie odległości pomiędzy prawym kolcem biodrowym a pępkiem.
• Ból ten promieniuje do kręgosłupa jest bólem  „opasującym”

Czy można poprawić pracę zastawki?

Można spróbować terapii wisceralnej lub skorzystać z wizyty u osteopaty. Odpowiednia forma masażu może pomóc w prawidłowym funkcjonowaniu zastawki krętniczo- kątniczej

Nawrót SIBO –Obecność biofilmów bakteryjnych

Bardzo często kuracja Xifaxanem, którą przeprowadza się w kilku cyklach może doprowadzić do utworzenia bioflimu, co powoduje nawrót SIBO. Biofilm jest strukturą ochraniającą mikroorganizmy przed działaniem antybiotyków oraz komórek układu odpornościowego. Dzięki czemu mogą przetrwać w niesprzyjających warunkach i zatruwać nam życie w bardziej sprzyjających  dla nich okolicznościach.

Obecność biofilmów wcale nie jest rzadkością i są pewne przesłanki, które mogą świadczyć o ich obecności

• Nawracający problem SIBO pomimo licznych kuracji antybiotykiem
• Problem z nawracającymi infekcjami zatok, dróg moczowych czy infekcji Helicobacter pylori
• Współistnienie SIBO z SIFO (przerostem drożdży) często jest związane z obecnością biofilmu

W przypadku kiedy mamy do czynienia z biofilmami warto pamiętać aby do standardowego leczenia przeciwdrobnoustrojowego włączyć preparaty, które rozkładają jego ścianę i tym samym zwiększają penetrację antybiotyku czy ziołowego preparatu w głąb jego struktur.

Nawrót SIBO –Niewłaściwie prowadzona dieta

Niestety obecne przekonanie na temat leczenia SIBO polega na włączeniu antybiotyku, a zalecenia co do diety ograniczają się zaledwie do wykluczenia produktów o wysokiej zawartości FODMAP. Jest to bardzo zgubne postępowanie, dlatego że model diety low FODMAP opiera się jedynie na eliminacji produktów, które mają wysoki potencjał fermentujący, nie biorąc pod uwagę innych czynników. W  naszej diecie jest  zdecydowanie więcej „problematycznych” produktów, dlatego bardzo często sama dieta low FODMAP nie przynosi oczekiwanych rezultatów, o czym pisałam w tym poście.  Zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem będzie testowanie wszystkich problematycznych produktów i notowanie swojego samopoczucia za pomocą dzienniczka. Taka praktyka pozwoli przede wszystkim rzetelnie ocenić, które produkty nam szkodzą oraz przy jakich ilościach występują uporczywe dolegliwości. Jednak sama dieta, bez zaadresowania wyżej wymienionych problemów może okazać się nieskuteczna.

Podsumowując potencjalnych przyczyn rozwoju, a co za tym idzie również nawrotu SIBO jest bardzo wiele. Świadomość tego jak wiele czynników wpływa na zdrowie naszych jelit powinno nas skłonić do refleksji oraz do tego by zacząć od skrupulatnych poszukiwań tego co jest czynnikiem zapalnym bałaganu w naszych jelitach. Z pewnością jest to długi proces i warto uzbroić się w cierpliwość, tak aby go skutecznie doprowadzić do końca.