Zespól jelita drażliwego jest jednostką, którą diagnozuje się na zasadzie wykluczenia innych poważniejszych zaburzeń jelitowych. Kiedy lekarz stawia diagnozę w postaci IBS-u, pacjent dostaje najczęściej lek pro kinetyczny, zalecenia żywieniowe oparte na diecie FODMAP oraz złotą radę „proszę się mniej stresować”.
Jak się okazuje zespół jelita drażliwego jest zaburzeniem o złożonej etiologii dlatego wyżej wymienione postępowanie nie u każdego się sprawdzi. Aby dowiedzieć się więcej o możliwych przyczynach dolegliwości związanych z zespołem jelita drażliwego zajrzyj tutaj.
Skuteczne leczenie opiera się na zidentyfikowaniu problem-u/-ów, a następnie wdrożenia odpowiedniego postępowania żywieniowego i suplementacyjnego.
W identyfikacji owych problemów mogą pomóc tzw „biomarkery” czyli wskaźniki, których wartości podwyższone lub obniżone mogą świadczyć o różnych zaburzeniach. Dzięki temu możemy mówić o leczeniu przyczynowym, które jest jednym skutecznym postępowaniem w przypadku choroby jaką jest IBS
Na rynku mamy bardzo dużą ilość komercyjnych badań, pakietów dedykowanych pacjentom z zaburzeniami jelitowymi, w tym również w zespole jelita drażliwego. Ale czy wszystkie warto wykonać? Odpowiedź brzmi jak zwykle.. to zależy! Od czego?
- postaci IBS-u (biegunkowa, mieszana)
- historii choroby oraz okoliczności wystąpienia pierwszych objawów (możliwość poinfekcyjnego IBS-u)
- rodzaju objawów oraz czynników ich zaostrzających.
Najprościej identyfikować problem w zależności od postaci IBS-u w połączeniu z objawami.
| Przyczyna | Objawy/ cechy pozwalające zweryfikować dany problem | Rodzaj badania |
| Zaburzona mikroflora jelitowa | – wcześniejsze epizody antybiotykoterapii – nadużywanie leków szczególnie NLPZ i IPP | – pH kału –> ocena ilościowa i jakościowa mikroflory z kału – Ocena krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) – Badanie kwasów organicznych w moczu |
| Zwiększona przepuszczalność bariery jelitowej | – współtowarzyszące alergie również te manifestujące się na skórze – bóle mięśniowo-stawowe – trądzik i stany zapalne na skórze | – zonulina–> wskaźnik przepuszczalności bariery jelitowej – kalprotektyna – wskaźnik stanu zapalnego w jelitach |
| Zaburzenia funkcji receptora serotonergicznego (5HT3) | – wcześniejszy epizod infekcyjny (infekcja bakteryjna) – współtowarzyszące zaburzenia psychiczne (depresja) | – metabolit serotoniny –> Kwas 5 hydroksyindolooctowy (5-HIAA) |
| Infekcje jelitowe | – bóle brzucha z gorączką – stolec biegunkowy o zielonym zabarwieniu (pienisty, strzelający) – wzdęcia, gazy | – badanie kału pod kątem pasożytów – posiewy stolca w kierunku bakterii chorobotwórczych / lub oznaczenie LPS z krwi (Salmonella, Shigiella, Campylobacter, Yersinia) – badanie kału pod kątem przerostu Candida albicans – Wodorowy test oddechowy (WTO) w diagnostyce SIBO |
| Celiakia/ Problemy z glutenem | – ból brzucha, – wzdęcia – anemia – liczne niedobory pokarmowe | – Badanie halotypów HLADQ2 i DQ8 -Przeciwciała przeciwko TG* oraz przeciwgliadynowe w klasie IgA, IgG – próba eliminacja glutenu i obserwacja po ponownym wprowadzeniu do diety |
| Zaburzenia wchłaniania kwasów żółciowych | – biegunka tłuszczowa – stolec lepki, brudzący toaletę -silne parcie na stolec – Niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach ADEK | -ocena ilości kwasów żółciowych w kale |
| Problemy trawienne | – bóle brzucha – wzdęcia, gazy – niestrawione resztki pokarmowe w stolcu – „cuchnące stolce” | – pozostałości trawienia w kale – elastaza trzustkowa -kwasy żółciowe – pH kału (zwiększenie pH w kierunku zasadowego może świadczyć o problemach trawiennych – Wodorowy test oddechowy – ocena nietolerancji węglowodanów (sacharoza, laktoza, fruktoza, itp.) |
| Problemy alergiczne | – bóle brzucha – wzdęcia, gazy – możliwe problemy skórne – niski puls | – histamina (krew, kał, mocz) – całkowite IgE -aktywność enzymu DAO – białko eozynofilowe w kale EPx (niskie stężenie może świadczyć o alergii, wysokie o infekcji pasożytniczej) |
| Aktywacja immunologiczna endokrynna jelit | – ból brzucha – zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunka i/ lub zaparcia) | – cytokiny prozapalne IL-6, TNF-α -Biopsja podczas badania endoskopowego ( ocena ilości komórek tucznych- uwalniających histaminę, wielkości komórek enterochromafinowych produkujących serotoninę) |
*Przeciwciała TG- Przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej
Podstawowy panel badań w IBS-ie
Podstawowy panel badań, służy do tzw przesiewowej oceny stanu zdrowia osoby i wyznaczenia dalszego kierunku diagnostyki bardziej rozszerzonej. Składa się na nią:
MORFOLOGIA Z ROZMAZEM – jest to najbardziej podstawowe badanie, a jednocześnie pozwalające zweryfikować kilka ważnych kwestii.
– RBC (czerwone krwinki), Hb (hemoglobina), Ht (hematokryt)- wszystkie trzy parametry oceniamy razem- obniżone wartości, mogą wskazywać na anemię. O czym może świadczyć anemia w kontekście zespołu jelita drażliwego?
- Zaburzeniach wchłaniania, spowodowane przede wszystkim stanami zapalnymi jelit lub problemami trawiennymi
- Infekcjach bakteryjnych- bakterie potrzebują żelaza do prawidłowego rozwoju, podobna sytuacja ma miejsce podczas infekcji pasożytniczej.
- Krwawieniach z przewodu pokarmowego w tym przypadku zaleca się badanie krwi utajonej w kale oraz u osób zmagającymi się z hemoroidami lub szczeliną odbytu. Odpowiednimi działaniami profilaktycznymi, mającymi na celu zmniejszenie krwawienia.
- Nieprawidłowa dieta eliminacyjna, bardzo często wprowadzana w celu eliminacji dokuczliwych objawów IBS-u
– MCV, MCHC – Są to wskaźniki, które zawsze interpretujemy w powiązaniu z wyżej wymienionymi. Pozwalają one na zróżnicowaniem podłoża anemii, czyli wynikającej z niedoboru żelaza czy witaminy B12 i kwasu foliowego.
↑ MCV/MCHC przy obniżonych parametrach Hb, Ht- może świadczyć o niedoborze witaminy B12 i kwasu foliowego.
↓ MCV/MCHC przy obniżonych parametrach Hb, Ht- może świadczyć o niedoborze żelaza
UKŁAD BIAŁOKRWINKOWY Z ROZMAZEM
↓ limfocyty– prawdopodobnie obniżona odporność.
↑ eozynofile mogą świadczyć o infekcji pasożytniczej lub reakcjach alergicznych
↑ monocyty, bazofile– możliwa reakcja alergiczna
↑ neutrofile– podwyższone przy infekcjach bakteryjnych
PROFIL TARCZYCOWY
W jego skład wchodzą następujące badania:
- TSH
- FT3, FT4
- TPO, TG
Co może nam powiedzieć badanie tarczycy w kontekście IBS-u? Zaburzenia pracy tarczycy mogą być przyczyną zaburzeń rytmu wypróżnień lub nasilać już istniejące problemy z biegunką lub zaparciem.
↑ FT3, FT4– może świadczyć o nadczynności i przyczyniać się do biegunki
↓ FT3, FT4— może świadczyć o niedoczynności i być winowajcą zaparć
ŻELAZO I FERRYTYNA
Zawsze powinny stanowić uzupełnienie standardowej morfologii. Ferrytyna jest magazynem żelaza i jej obniżone wartości wskazują na problemy z gospodarką żelazem i predysponują do rozwoju anemii. Badając ferrytynę jesteśmy w stanie wcześniej „wyłapać” ewentualną anemię zanim będzie ona widoczne w morfologii.
PROFIL INFEKCYJNY
- Badanie kału pod kątem pasożytów (3 próbki )
- Badanie kału pod kątem przerostu drożdży (1 próbka)
Należy pamiętać, że infekcje niektórych pasożytów nie dają eozynofilii, zatem brak podwyższonych eozynofilów w rozmazie białokrwinkowym nie daje nam 100 % pewności o braku infekcji pasożytniczej.
BADNIE WTO – W celu oceny przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (SIBO)
Jest to w zasadzie złoty standard diagnostyczny przerost bakteryjnego. Zaleca się każdemu pacjentowi z IBS-em w celu wykluczenia możliwego rozrostu bakteryjnego jako przyczyny problemów gastroenterologicznych.
PROFIL HORMONALNY
- estradiol
- progesteron
- testosteron
Hormony pełnią bardzo ważną rolę w zaburzeniach jelitowych, najczęściej niestety zaostrzają ich przebieg. Dlatego kobiety przed menstruacją odczuwają pogorszenie objawów, z kolei ciąża wpływa pozytywnie, łagodząc dolegliwości związane z IBS-em. Jaki jest wpływ hormonów płciowych na pracę jelit?
– Regulacja wydzielnicza narządów trawiennych
-ochrona połączeń ścisłych w jelitach- zapobieganie zwiększonej przepuszczalności bariery jelitowej
– działanie przeciwbólowe, poprzez zwiększenie koncentracji receptorów opioidowych
– wygaszanie procesów zapalnych poprzez zmniejszenie produkcji cytokin prozapalnych
– stabilizacja komórek tucznych i zmniejszenie wydzielanej histaminy
Badanie metabolitu witaminy D3 25(OH)D3
Niski poziom witaminy D korelował z nasileniem dolegliwości bólowych u osób z zespołem jelita drażliwego. Dlatego bardzo ważna jest jej suplementacja oraz weryfikacja jaki jest stopień wysycenia organizmu tą witaminą. Prawidłowe stężenie metabolitu witaminy D powinno wynosić około 50 ng/ml
Hakuj dalej:
