Dotychczas wyróżnialiśmy trzy postaci zespołu jelita drażliwego: biegunkową, zaparciową oraz mieszaną, jednak coraz częściej postuluje się o wyodrębnienie nowej formy związanej z jego patofizjologią, mianowicie poinfekcyjny IBS.
Spis Treści
Infekcyjne podłoże IBS-u
Czynniki infekcyjne mają bardzo dobrze udokumentowaną rolę w rozwoju różnych zaburzeń jelitowych. Okazuje się, że ich wystąpienie wiąże się z nawet 5 krotnie zwiększonym ryzkiem rozwoju zespołu jelita drażliwego. Ryzyko to zwiększa się pod wpływem kilku czynników:
| Czynnik | Modulacja ryzyka |
| Czas trwania infekcji | ↑ ryzyko przy dłuższych infekcjach |
| Przebieg infekcji (gorączka, utratamasy ciała) |
↑ ryzyko przy obecności krwi w stolcu |
| Wiek | ↑ ryzyko przy infekcjach w młodszym |
| Płeć | ↑ ryzyko u kobiet |
| Zastosowane leczenie | ↑ ryzyko przy stosowaniu antybiotyku |
Związek pomiędzy infekcją a rozwojem IBS-u
- Czynniki infekcyjne odpowiadają za zwiększenie przepuszczalności bariery jelitowej
Naruszenie bariery jelitowej umożliwia swobodne przenikanie antygenów czyli „obcych białek” do głębszych warstw tzw. blaszki właściwej, gdzie skupione są komórki układu odpornościowego oraz włókna jelitowego układu nerwowego.
To predysponuje do nadreaktywnej odpowiedzi ze strony obu tych układów, co w konsekwencji skutkuje nadwrażliwością trzewną oraz ogólnoustrojowmi problemami takimi jak: alergie, bóle mięśniowo- stawowe, czy zaburzenia metaboliczne.
Może dlatego coraz częściej postulowana jest możliwa rola czynników infekcyjnych w rozwoju otyłości oraz zespołu metabolicznego?
2. Produkują substancję prozapalne
Każda infekcja wiąże się z aktywacją układu odpornościowego, która ma na celu zniszczenie lub unieszkodliwienie czynnika infekcyjnego. Bronią, którą w tym celu wykorzystują są cytokiny prozapalne, które generują stan zapalny w jelicie oraz odpowiadają za zwiększoną wrażliwość trzewną ze względu na stymulację receptorów bólowych tzw. nocyceptorów.
3. Przebyte infekcje mogą powodować przerost komórek enterochromafinowych
Komórki enterochromafinowe odpowiedzialne są za produkcję istotnego dla naszego organizmu hormonu/ neuroprzekaźnika jakim jest serotonina. Po infekcji obserwujemy zwiększoną jej produkcję, która przyczynia się do biegunki oraz zwiększenia wrażliwości trzewnej.
Dlatego bardzo często w leczeniu biegunkowej postaci IBS-u wykorzystywane są leki blokujące receptory dla serotoniny. Analogicznie w przypadku postaci zaparciowej obserwujemy małą ilość serotoniny i problemy z spowolnioną perystaltyką.
Wtedy bardzo często włączane są pacjentom z IBS-em leki przeciwdepresyjne, których podstawowym mechanizmem działania jest zwiększenie ilości serotoniny i przyśpieszenie pasażu jelitowego.
4. Zwiększenie ilości komórek tucznych w śluzówce jelita pod wpływem infekcji
Kolejnym problem jaki pojawia się po infekcji, jest przejściowy wzrost komórek tucznych odpowiedzialnych za produkcję histaminy.
Histamina odgrywa kluczową rolę w IBS-ie. Silnie oddziaływuje na receptory bólowe, nasilając tym samym nadwrażliwość trzewną.
Poza tym jest mediatorem reakcji alergicznej, przez co może podbijać objawy IBS-u, poprzez nasilenie alergii, która jest jedną z możliwych przyczyn dolegliwości związanych z zespołem jelita drażliwego.
Jakie patogeny związane są z rozwojem poinfekcyjnego IBS-u?
Niektóre badania pokazują związek przyczynowo skutkowy pomiędzy infekcjami konkretnymi patogenami, a rozwojem IBS-u. Należą do nich bakterie, wirusy oraz pasożyty.
Jak można sobie pomóc?
- Spersonalizowana probiotykoterapia
Dobór probiotyku zawsze powinien być kwestią indywidualną. Jednak jego wybór niejednokrotnie nastręcza wielu trudności, więcej na ten temat można znaleźć w tym artykule.
Probiotykoterapia jest ważna z dwóch powodów. Pierwszy z nich dotyczy uszczelniania bariery jelitowej, drugi związany jest z działaniem przeciwbakteryjnym i elementem profilaktyki przed kolejną infekcją
2. Zmniejszenie oddziaływania serotoniny w przewodzie pokarmowym
Tutaj dysponujemy zarówno lekami jak i naturalnymi związkami, których mechanizm działania opiera się na blokowaniu specyficznych dla serotoniny receptorów 5- HT3.
Efekt- poprawa konsystencji stolca oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych.
| Leki | Naturalne związki |
| Alosetron (Lotronex) | Iberogast |
| Ondansetron (Zofran) | Olejek miętowy (Mentol) |
| Trójpierścieniowe antydepresanty | Imbir |
| Rifaksymina (Xifaxan) | Olejek goździkowy (Eugenol ) |
| Piołun | |
| Olejek CBD |
3. Stabilizacja komórek tucznych- czyli zmniejszenie uwalniania histaminy
Do związków, które mogą stabilizować komórkę tuczną a tym samym zmniejszyć uwalnianie histaminy, należą:
- Kwercetyna
- Kromoglikan sodu
- Luteolina
- Apigenina
- Kurkumina
Dobrą wiadomością jest to, że pacjenci, u których IBS jest poinfekcyjny, mają korzystniejsze rokowanie niż ci, u których przyczyna IBS-u jest niejasna.
Szacuje się, że około połowa wszystkich pacjentów z poinfekcyjnym IBS-em powróci do prawidłowego stanu funkcjonowania układu pokarmowego.
Należy pamiętać, że powrót do pełni zdrowia jest trudniejszy jeśli zaburzeniom jelitowym towarzyszą zaburzenia lękowe czy depresja. Wtedy leczenie musi być wielokierunkowe, obejmujące jednocześnie leczenie wyżej wymienionych zaburzeń emocjonalnych.
Piśmiennictwo:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5433563/
http://www.jnmjournal.org/journal/view.html?uid=333&vmd=Full&
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2721231/