Zespół jelita drażliwego IBS to zaburzenie przewodu pokarmowego, którego częstość występowania w ostatnich latach drastycznie wzrosła. Jest to wynik nieprawidłowego stylu życia opartego na nieregularnym spożywaniu posiłków o niskiej wartości odżywczej, w połączeniu z chronicznym stresem i nadmiernym zażywaniem leków w tym antybiotyków. Obecnie wyróżniamy kilka form zespołu jelita drażliwego: biegunkową, zaparciową oraz mieszaną. Klasyfikacja odmian zespołu jelita nadwrażliwego jest pomocna z kilku powodów. Po pierwsze ułatwia identyfikację potencjalnej przyczyny IBS(u) po drugie pozwala na dobór szczepu , którego działanie jest bardziej ukierunkowane na leczenie biegunki lub zaparcia. Stosowanie probiotyków jest jednym z filarów terapii zespołu jelita drażliwego oraz elementem leczenia zespołu nieszczelnego jelita.
Spis Treści
Objawy zespołu jelita drażliwego
Lekarz dokonuje rozpoznania zespołu jelita drażliwego na podstawie tzw. kryteriów rzymskich.
Do głównych objawów jelita drażliwego należą:
- nawracający ból brzucha oraz zmiany w wypróżnieniach utrzymujące się przez co najmniej 6 miesięcy
- występowanie bólu wiąże się ze zmianą częstości wypróżnień (biegunką, zaparciami lub naprzemiennymi biegunkami i zaparciami)
- występowanie dolegliwości bólowych związane jest ze zmianą konsystencji wypróżnień (zbyt luźne stolce lub twarde, zbite)
- Ból brzucha ustępuje po wypróżnieniu
Przyczyny zespołu jelita nadwrażliwego
Potencjalnych przyczyn drażliwego jelita jest wiele. Ich identyfikacja jest niezwykle ważna, ponieważ pozwala na zdecydowanie efektywniejsze leczenie. W końcu adresujemy przyczynę, a nie jedynie łagodzimy już występujące objawy.
Do najczęściej wymienianych czynników inicjujących zespół jelita drażliwego należą:
- zaburzenia hormonalne (zespół policystycznych jajników, endometrioza, przewaga estrogenowa)
- czynniki infekcyjne- pasożyty, bakterie, grzyby. W tym przypadku mamy do czynienia z tzw. poinfekcyjnym IBS(em)
- alergie i nietolerancje pokarmowe
- przerost bakteryjny w jelicie cienkim (SIBO)
- stres
- zaburzenia flory bakteryjnej jelita- tzw. dysbioza
Przy tej ostatniej przyczynie zatrzymam się na chwilę, aby dokładnie wytłumaczyć w jaki sposób nieprawidłowa mikroflora jelit może powodować objawy zespołu jelita drażliwego.
Dysbioza jelitowa to najprościej rzecz ujmując zaburzona równowaga pomiędzy „dobrymi” a „złymi” bakteriami. Rozwija się ona na skutek przyjmowanych antybiotyków, nieprawidłowej diety czy chronicznego stresu. Skutkiem dysbiozy są poważne zaburzenia jelitowe, do których należą:
- zespół nieszczelnego jelita
- aktywacja układu odpornościowego, która z jednej strony przyczynia się do stanów zapalnych jelit, z drugiej strony odpowiedzialna jest za występowanie alergii pokarmowych
- zmiany w funkcjonowaniu jelitowego układu nerwowego, co w konsekwencji prowadzi do nadwrażliwości trzewnej i bólu brzucha
- zmiany w motoryce przewodu pokarmowego, manifestujące się biegunkami lub zaparciami
Leczenie zaburzeń mikroflory jelitowej opiera się na podawaniu:
- PRObiotyków- probiotycznych szczepów bakteryjnych, które wykazują korzystne oddziaływanie na przewód pokarmowy oraz
- PREbiotyków- związków, które maja na celu odżywiać owe bakterie.
Zespół jelita drażliwego- Jakie probiotyki , czym się kierować podczas wyboru?
W leczeniu zespołu jelita drażliwego stosuje się probiotyki, które maja na celu zwiększać populację dobroczynnych bakterii jelitowych. Według licznych badań, osoby przyjmujące probiotyki raportują znaczną poprawę w zakresie wzdęć, bólów brzucha oraz częstości wypróżnień.
Dobry probiotyk – Na co należy zwrócić uwagę przy zakupie?
- Jaki konkretny szczep występuje w preparacie. Wybieramy tylko te, które są dokładnie opisane i przebadane pod kątem skuteczności w łagodzeniu objawów IBS(u) na podstawie badań z randomizacją.
- Na skład preparatu. Niestety w niektórych preparatach są składniki na które osoby z zespołem jelita nadwrażliwego są uczulone lub zwyczajnie źle na nie reagują. Przykład: laktoza, białka mleka krowiego, czy związki wysoko fermentujące: inulina, FOS.
- Formę, w jakiej probiotyk występuje– obecnie na rynku mamy różne formy probiotyku. Tabletki, saszetki, kropelki. Dobór powinien być podyktowany wiekiem osób (dzieci i dorosły starsze mogą mieć problem z połykaniem tabletki, zatem forma kropelek/ saszetek będzie zdecydowanie lepsza)
- Ilość bakterii w jednej porcji– minimalna ilość bakterii jaka powinna znaleźć się w preparacie to 1×109 CFU (jednostek tworzących kolonie)
Więcej ciekawych informacji na temat probiotyków znajdziesz w tym wpisie
Szczepy bakterii probiotycznych, które łagodzą objawy drażliwego jelita
W leczeniu IBS(u) niewątpliwie ważnym elementem jest probiotykoterapia. Na szczególną uwagę zasługują preparaty zawierające bakterie kwasu mlekowego. Poniżej została przedstawiona lista szczepów, które na podstawie licznych badań, wykazywały poprawę w zakresie łagodzenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Lactobacillus plantarum 299v– Sanprobi IBS
- Badanie- randomizowane z podwójną ślepą próbą
- Efekty: redukcja wzdęć, zmniejszenie bólu brzucha, poprawa w zakresie wypróżnień
- Czas po upływie którego zauważono pierwsze efekty: 4 tygodnie[1]
Lactobacillus acidophilus NCFM- Lactostad Hydro
- Badanie- randomizowane z podwójną ślepą próbą
- Efekty: redukcja wzdęć (w 73%), zmniejszenie bólu i skurczów brzucha (w 62%), szczególnie pomocny w postaci biegunkowej zespołu jelita drażliwego (IBS)
- Czas po upływie którego zauważono pierwsze efekty: 4 – 6 tygodni
- Mechanizm działania: Szczep Lactobacillus asidophilus NCFM pobudza receptory opioidowe i kannabinoidowe w komórkach nabłonka jelitowego, co prowadzi do efektu przeciwbólowego podobnego do działania przeciwbólowego morfiny i skutkuje redukcją bólu trzewnego[2]
Bacillus coagulans MTCC „Lactospore”- Singularis Probiotic Shield 2 mld
- Badanie- randomizowane z podwójną ślepą próbą
- Efekty: redukcja wzdęć, zmniejszenie bólu brzucha, szczególnie korzystny w przypadku biegunkowej postaci zespołu jelita drażliwego, zmniejszenie stanów depresyjnych
- Czas po upływie którego zauważono pierwsze efekty: 4 tygodnie[3]
Enterococcus faecalis DSM 16440- ProSymbioflor
- Badanie- randomizowane z podwójną ślepą próbą
- Efekty: redukcja wzdęć, zmniejszenie bólu brzucha, szczególnie korzystny w przypadku biegunkowej postaci IBS(u)
- Czas po upływie którego zauważono pierwsze efekty: 4-5 tygodni[4]
Bifidobacterium bifidum MIMBb75- Kijimea Reizdarm
- Badanie- randomizowane z podwójną ślepą próbą
- Efekty: redukcja wzdęć, zmniejszenie bólu brzucha oraz uczucia nagłego parcia na stolec
- Czas po upływie, którego zauważono pierwsze efekty: 4 tygodnie[5]
Prebiotyki w leczeniu jelita drażliwego (IBS)
Kiedy mówimy o dysbiozie jelita grubego w pierwszej kolejności przychodzą nam na myśl probiotyki. Jednak w procesie odbudowy mikroflory jelitowej oprócz szczepów probiotycznych niezwykle ważne są prebiotyki, czyli pokarm dla bakterii jelitowych. To dzięki nim mogą się one namnażać w jelitach zwiększając zarówno swoją liczebność i różnorodność.
Czym jest prebiotyk i gdzie go znajdziemy?
Prebiotyk to związek, który łatwo fermentuje w jelicie pod wpływem działalności bakterii. Skutkiem tych procesów jest wytworzenie kwasu masłowego- związku niezbędnego dla zdrowia jelita oraz różnego rodzaju gazy. Ten ostatni produkt może być problematyczny w przypadku osób z IBSem, które jednocześnie borykają się z zespołem przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO). Zbyt duża produkcja gazów może powodować wzdęcia, a co za tym idzie nasilenie objawów IBS(u). Jednak wiele badań pokazuje wymierne korzyści z zastosowania prebiotyków w leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego. Poza tym staranie dobrany rodzaj prebiotyku, w połączeniu z jego stopniowym wprowadzaniem może okazać się prawdziwym „game changer” w terapii jelita drażliwego.
Rodzaje prebiotyków oraz ich zastosowanie w łagodzeniu objawów IBS(u)
-
Częściowo hydrolizowana guma guar (PHGG)- Preparat OptiFibre Nestle
- Dawka przy której preparat wykazuje pozytywne działanie- 5-7g
- Działanie: Korzystnie wpływa na rytm wypróżnień zarówno w biegunkowej jak również w postaci zaparciowej jelita drażliwego. Zwiększa populację Bifidobakterii w jelicie.
- Uwagi: Stopień fermentacji jest niski, dlatego w mniejszym stopniu będzie wpływał na problem nadmiernej ilości gazów i wzdęć.
2. Galakotologosacharydy (GOS)- Jarrow Formulas GOS+XOS
- Dawka przy której preparat wykazuje pozytywne działanie- 3,5g/ dobę
- Działanie: GOS(y) zwiększają populację bakterii Lactobacillus. Odznaczają się działaniem ochronnym przeciwko niektórym bakteriom chorobotwórczym takimi jak: E. coli, Salmonella typhirium, Vibrio cholerae. Pozytywnie wpływają na wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym.
- Uwagi: GOS(y) odznaczają się szybkim tempem fermentacji, dlatego należy zacząć od możliwie najmniejszej dawki i stopniowo zwiększać.
3. Fruktooligosacharydy (FOS) – BLF-100 Bayer
- Dawka przy której preparat wykazuje pozytywne działanie- 3-10g/ dobę
- Działanie: GOS(y) zwiększają populację bakterii Bifidobacterium. Pozytywnie wpływają na wchłanianie wapnia i magnezu w przewodzie pokarmowym.
- Uwagi: FOS(y) odznaczają się najszybszym tempem fermentacji, dlatego należy zacząć od możliwie najmniejszej dawki i stopniowo zwiększać. Na ten rodzaj prebiotyku decydujemy się w ostatniej kolejności
Podsumowując, probiotykoterapia jest integralną częścią leczenia zespołu jelita nadwrażliwego. Zanim jednak sięgniesz po preparat, upewnij się, że zawiera szczep, którego skuteczność w działaniu została potwierdzona badaniami klinicznymi. Zawsze zwracaj uwagę na skład preparatu. Mogą być w nim ukryte związki, na które wykazujesz nietolerancję/ nadwrażliwość, a złe samopoczucie po probiotyku niesłusznie przypiszesz szczepowi bakteryjnemu. Na koniec rozważ również włączenie prebiotyków czyli pożywki dla bakterii probiotycznych. Jego rodzaj najlepiej skonsultuj z lekarzem lub dietetykiem.
Hakuj dalej:
Czy wiesz, że przy doborze probiotyku kierujemy się szczepozależnością. Oznacza to, że konkretny szczep bakteryjny wykazuje określone działanie w przewodzie pokarmowym. Zatem w różnych problemach należy zastosować inny probiotyk. Poniżej znajdziesz listę problemów z doborem odpowiednich preparatów probiotycznych dostępnych w aptece