Trójglicerydy- z czym wiąże się podwyższony poziom?

Trójglicerydy, jest to jeden ze wskaźników wchodzących w skład lipidogramu. Ich podwyższona wartość dodatnio koreluje z ryzykiem wielu chorób sercowo-naczyniowych. W tym przypadku normy są zdecydowanie zawyżone, a ryzyko problemów kardiologicznych może występować nawet przy stężeniu trójglicerydów <150 mg/dl, które według aktualnych norm przyjęte jest jako prawidłowe.

Z poniższego wpisu dowiesz się: jakie są przyczyny podwyższonego stężenia trójglicerydów oraz jakie niesie to za sobą konsekwencje zdrowotne. Przedstawię zwalidowane normy na podstawie aktualnych badań będących metanalizą danych dużych populacji. Na koniec poruszę temat tego, jak skutecznie obniżyć poziom trójglicerydów we krwi bez potrzeby włączania leków.

Co to są trójglicerydy?

Definicja trójglicerydów obejmuje tłuszcze, które składają się z glicerolu oraz 3 cząsteczek kwasów tłuszczowych. Źródłem triglicerydów jest nasza dieta oraz tkanka tłuszczowa.

Zgromadzone triglicerydy w postaci tkanki tłuszczowej, stanowią magazyn energii który uruchamiany jest podczas redukcji masy ciała na skutek deficytu kalorycznego[1]

Triglicerydy produkuje również wątroba, wykorzystując cukry. Ma to miejsce wtedy kiedy spożywamy dużą ilość węglowodanów w diecie [2]

Trójglicerydy -Norma

Triglicerydy są wskaźnikiem wchodzącym w skład lipidogramu. Ich interpretacja powinna opierać się na podstawie analizy innych parametrów tego badania. To w jaki sposób rzetelnie oszacowywać ryzyko chorób kardiologicznych na podstawie analizy paramterów lipidogramu omówiłam w tym wpisie . 

Badanie stężenia trójglicerydów wykonuje się z krwi i wymaga całonocnego postu (najlepiej 12 godzin)

• Optymalne stężenie  < 90 mg/dL (1 mmol/l)
• Prawidłowe stężenie < 150 mg/dl (1,7 mmol/l)
• Poziom graniczny wysoki: 150-200 mg/dL (1,7- 2,3 mmol/l)
• Wysoki poziom triglicerydów: 200- 500 mg/dL (2,3- 5,6 mmol/l)
• Bardzo wysoki poziom trójglicerydów: > 500 mg/dL (> 5,6 mmol/l)Kobiety zwykle odznaczają się niższym stężeniem trójglicerydów we krwi niż mężczyźni [3]

  Stężenie triglicerydów u kobiet w ciąży znacznie wzrasta (nawet trzykrotnie) w trzecim trymestrze ciąży[4].

Kiedy rutynowo wykonujemy badanie lipidogramu i oznaczamy poziom trójglicerydów, obok uzyskanej wartości mamy zakres referencyjny, który wynosi <150 mg/dl. Nowsze doniesienia naukowe wskazują na potrzebę zwalidowania tej wartości.

Przegląd danych z badania Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC) i Framingham Offspring Study wykazał związek między stężeniem triglicerydów w surowicy na czczo,  a występowaniem zawałów mięśnia sercowego, udarem mózgu, a nawet zgonem. Ale to co jest najbardziej interesujące to fakt, że zależność ta była wyraźna nawet przy wartościach < 150 mg/dl czyli tych, które obecnie uznane są za prawidłowe!

• Według zaleceń American Heart Association optymalny poziom trójglicerydów powinien wynosić <100 mg/dl 
• Osoby z najniższym kwartylem triglicerydów < 83 mg/dl miały najniższe prawdopodobieństwo wystąpienia incydentów kardiologicznych w postaci zawałów mięśnia sercowego czy udarów mózgu.
• Częstość występowania epizodów kardiologicznych wzrastała wraz ze wzrostem stężenia trójglicerydów. Osoby z najwyższym kwartylem triglicerydów > 153 mg/dl  mieli najwyższe ryzyko zawałów serca i udarów mózgu, jak również odznaczały się wyższym stężeniem glukozy na czczo, frakcją LDL i nie-HDL.[5]

O czym świadczy niski poziom triglicerydów?

Niski poziom triglicerydów może świadczyć o następujących zaburzeniach:

• złym wchłanianiu (celiakia, pasożyty, choroby zapalne jelit)
• niedożywieniu
• nadczynności tarczycy

Poziom triglicerydów mogą również obniżać przyjmowane leki, należą do nich:

• asparaginaza, fibraty, klofibrat, kolestypol i statyny, a także kwas askorbinowy (witamina C)

O czym świadczy wysoki poziom triglicerydów?

Wysoki poziom triglicerydów, zwany hipertriglicerydemią wiąże się z następującymi problemami zdrowotnymi:[6]

• insulinoopornością i/lub innymi zaburzeniami glikemicznymi
• źle kontrolowaną cukrzycą,
• niedoczynnością tarczycy- Nawet osoby z łagodną niedoczynnością tarczycy i granicznymi prawidłowymi poziomami hormonu tyreotropowego (TSH) częściej mają wysokie trójglicerydy, wysoki poziom LDL i niski HDL[7]
• chorobami wątroby: stłuszczenie i marskość wątroby[8]
•  niewydolności nerek- poziom trójglicerydów wzrasta w początkowej w fazie i osiąga maksimum w IV stadium niewydolności narządu. Jednak bez większych towarzyszących zmian w stężeniu cholesterolu[9]
• stanami zapalnymi i/lub infekcjami [10]
• hiperlipidemią

Jakie są skutki zwiększonego stężenia triglicerydów?

1. Choroby serca- Wysokie trójglicerydy we krwi zwiększają ryzyko chorób serca, nawet gdy poziom cholesterolu mieści się w normalnym zakresie. Potwierdziło to wiele badań na różnych populacjach, liczących łącznie ponad 60 000 osób [11] ,[12],[13]
2. Cukrzyca[14]
3. Zapalenie trzustki- Wysoki poziom trójglicerydów we krwi może przyczyniać się do przewlekłego zapaleniea trzustki[15] podczas gdy bardzo wysoki poziom (> 1000 mg/dl) może prowadzić do ostrego zapalenia trzustki [16]

Jakie są przyczyny podwyższonego stężenia triglicerydów?

• Wysokokaloryczna dieta obfitująca w węglowodany
• Nadmierne spożycie alkoholu
• Niska aktywność lipazy lipoproteinowej, która jest enzymem rozkładającym trójglicerydy
• Niektóre leki:estrogen, doustne środki antykoncepcyjne i cholestyramina , leki przeciwdepresyjne, tiazydy, beta-blokery sekwestranty kwasów żółciowych i tamoksyfen [2]

Jak obniżyć poziom triglicerydów?

Kiedy zostaje przekroczona norma trójglicerydów należy niezwłocznie podjąć działanie mające na celu obniżyć ich stężenie we krwi. Działania należy podjąć na 3 płaszczyznach

1. Zmiana diety/ sposobu odżywiania
2. Modyfikacja stylu życia
3. Suplementacja (opcjonalnie)

Dieta przy podwyższonych trójglicerydach?

Kiedy nasze BMI wskazuje na nadwagę lub otyłość dieta powinna być ukierunkowana na redukcję masy ciała. Poziom trójglicerydów we krwi spada wraz ze zmniejszeniem masy ciała oraz obwodu talii. [18]

W związku z tym, że wysokie stężenie trójglicerydów jest najczęściej wynikiem wysokiego spożycia węglowodanów podjęto kilka prób ocenienia skuteczności diet niskowęglowodanowych w obniżaniu ich poziomu.

Okazało się, że stosowanie zarówno diety paleolitycznej jak również diety ketogenicznej wiązało się z istotnym zmniejszeniem stężenia trójglicerydów. Wspólnym mianownikiem obu modeli żywieniowych jest znacznie zmniejszenie spożycia węglowodanów. [19], [20], [21], [22], [23], [24]

Czego nie wolno jeść przy wysokich trójglicerydach?

• cukrów prostych w postaci słodyczy
• produktów o wysokiej zawartości skrobi (białe pieczywo, makaron, biały ryż)Co warto włączyć do diety aby obniżyć poziom triglicerydów ?
• zdrowe tłuszcze ( oliwa z oliwek, olej lniany, olej rydzowy, orzechy, awokado, ziarna i orzechy)
• błonnik w postaci dużej ilości warzyw oraz nisko węglowodanowych owoców (jagody, borówki, maliny, truskawki porzeczki, jeżyny)
• skrobia oporna

Aby obniżyć zbyt wysokie trójglicerydy, należy zmienić pewne niekorzystne nawyki, które doprowadziły do zwiększenia ich stężenia w surowicy. Jakie zatem zmiany w swoim stylu życia powinniśmy wprowadzić?

• włączenie regularnej aktywności fizycznej [25]
• zmniejszenie lub całkowita eliminacja alkoholu
• zaprzestanie palenia papierosów

Suplementy pomocne w zmniejszeniu poziomu triglicerydów

Jest to rozwiązanie opcjonalne, ponieważ przy odpowiedniej modyfikacji diety, jak również eliminacji czynników sprawczych odpowiedzilanych za rozwój zaburzeń lipidowych, jesteśmy w stanie znormalizować poziom trójglicerydów we krwi.

Suplementy, które w dobrze zaprojektowanych badaniach klinicznych wykazywały skuteczność w obniżeniu poziomu trójglicerydów to:

[26] ,[27], [28], [29], [30].

Podsumowując, podwyższone trójglicerydy we krwi znacząco zwiększają ryzyko wielu chorób sercowo-naczyniowych. Z pewnością nie należy bagatelizować problemu i niezwłocznie podjąć działania mające na celu obniżyć ich poziom we krwi. W tym celu w pierwszej kolejności redukujemy masę ciała, poprzez włączenie diety oraz regularnej aktywności fizycznej. Rezygnujemy z alkoholu i zaprzestajemy palenia papierosów.