Morfologia krwi obwodowej to podstawowe badanie diagnostyczne, z którego możemy uzyskać wiele informacji na temat stanu zdrowia naszego organizmu oraz licznych chorób krwi. Na podstawie wyników badania uzyskanych w morfologii, wyznaczane są dalsze kierunki diagnostyki. W poniższym wpisie postaram się dokładnie omówić na czym polega to badanie oraz w jaki sposób poprawnie interpretować uzyskane wyniki. Czy odchylenia w morfologii zawsze powinny budzić nasz niepokój?
Spis Treści
Morfologia krwi- badanie
Badanie morfologiczne opiera się na oznaczeniu 3 głównych elementów morfotycznych krwi, na które składają się:
- erytrocyty- czerwone krwinki
- leukocyty – białe krwinki
- trombocyty – płytki krwi
W badaniu znajdziemy różne wskaźniki, parametry dokładnie charakteryzujące poszczególne elementy morfotyczne krwi. Lekarz może zlecić wykonanie morfologii z rozmazem profilaktycznie, aby uzyskać podstawowe informacje na temat funkcjonowania organizmu
Różnica pomiędzy morfologią pełną a standardową morfologią (podstawową)
Badania te odróżnia od siebie różnicowanie krwinek białych
- w pełnej morfologii uzyskuje się informację na temat liczby i odsetka wszystkich rodzajów leukocytów (neutrofili, limfocytów, monocytów, bazofilów i eozynofilów)
- w podstawowej morfologii wyróżnia się tylko trzy grupy (neutrofile, limfocyty i pozostałe krwinki białe).
Jak należy przygotować się do morfologii krwi?
Wykonując morfologię krwi należy pamiętać o następujących aspektach:
- na badanie warto przyjść na czczo, szczególnie jeśli oprócz elementów morfologicznych krwi badasz inne wskaźniki.
- dwa dni przed planowanym pobraniem próbki krwi nie należy podejmować intensywnego wysiłku fizycznego.
- dzień przed badaniem warto zwiększyć ilość wypijanych płynów, co zwiększy objętość krwi i ułatwi jej pobranie. Zmniejszy również ryzyko zafałszowania wyników na skutek odwodnienia i zagęszczenia krwi.
- w dniu pobrania krwi w miarę możliwości należy powstrzymać się z przyjęciem porannej dawki leków lub suplementów diety.
Morfologia krwi – interpretacja wyników
Interpretacja wyników morfologii może nastręczać trudności z racji wielu parametrów krwi, które wchodzą w skład tego badania. Dlatego, wskaźniki wchodzące w skład krwi powinno się odpowiednio pogrupować. Taki zabieg w znacznym stopniu ułatwi interpretację wyników.
- Grupa to wskaźniki służące do identyfikacji anemii.W jej skład wchodzą:
- RBC (całkowita ilość erytrocytów we krwi)
- hemoglobina
- hematokryt. Dodatkowo warto wymienić w tym miejscu wskaźnik, które służą do zróżnicowania typu anemii
- MCV, MCH, MCHC
2. Grupa obejmuje ilość białych krwinek- leukocytów we krwi (WBC) oraz ich poszczególne frakcje:
- bazofille
- neutrofile
- eozynofile
- monocyty
- limfocyty.
Ich ilość i wzajemne stosunki mogą pomóc w ustaleniu z jakim typem infekcji mamy do czynienia oraz czy zakażenie jest w fazie ostrej czy przewlekłej
- Grupa obejmuje wskaźniki dotyczące płytek krwi (PLT) oraz ich charakterystyki:
Ja zatem czytać wyniki badania?
Niska hemoglobina, hematokryt i erytrocyty
Wszystkie 3 wskaźniki zostały wymienione razem, ponieważ ich interpretacja powinna odbywać się wspólnie.
- Ilość erytrocytów w pełnej krwi – pokazuje ogólną liczbę krwinek czerwonych
- Stężenie hemoglobiny we krwi
- Hematokryt- pokazuje procent krwi, który składa się z czerwonych krwinek.
Może świadczyć o:
- niedokrwistości z niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego
- krwawieniach (obfite miesiączki u kobiet, krwotoki z nosa)
- hemolizie- nadmierny rozpad krwinek czerwonych
- chorobie nerek- hormon erytropoetyna stymuluje produkcję elementów morfotycznych krwi
- przewodnienie
- na skutek przyjmowania niektórych leków: antybiotyków, aspiryny, NLPZ i leków przeciwnowotworowych
Wysoka hemoglobina, hematokryt i erytrocyty
Wysoki poziom hemoglobiny jest związany z następującymi problemami:
- odwodnieniem- zagęszczeniem krwi
- wrodzoną wadą serca
- zastoinową niewydolnością serca
- POChP- przewlekłą obturacyjną chorobą płuc
- ciężkimi oparzeniami,
- czerwienicą prawdziwą
- nałogowym paleniem
- przewlekłym stosowaniem leków: gentamycyne (antybiotyk) i metyldopę (lek obniżający ciśnienie krwi)
Czym jest MCV
Średnia objętość krwinki (MCV) odnosi się do „przeciętnej” wielkości krążących krwinek czerwonych. Służy do identyfikacji rodzaju niedokrwistości.
Obniżone MCV
Niskie MCV jest związane z
- niedokrwistością z niedoboru żelaza i niedoborem B6 (który może być spowodowany przez izoniazyd),
- niedokrwistością syderoblastyczną
- niedoborem miedzi
- talasemią
- złym wchłanianiem
- utratą krwi
- zakażeniem H. pylori
- alkoholizmem
- zatruciem ołowiem
Podwyższone MCV
Wysokie MCV jest związane z
- niedokrwistością złośliwą (złe wchłanianie witaminy B12)
- niedokrwistością megaloblastyczną spowodowaną niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego
- alkoholizmem
- chorobami wątroby
- niedoczynnością tarczycy
Białe krwinki- Leukocyty
Białe krwinki (WBC) uczestniczą w pierwszej linii obrony przed infekcją oraz są aktywowane w odpowiedzi na uraz. Białe krwinki stanowią część odpowiedzi zapalnej, która może być szkodliwa, jeśli jest nieokiełznana lub przedłużona, a podwyższenie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy typu 2.
Podwyższone białe krwinki
Zwiększona liczba WBC to stan leukocytozy i wiąże się z:
- przewlekłym stanem zapalnym
- infekcjami
- zbyt dużym wysiłkiem fizycznym
- paleniem papierosów
- przyjmowaniem niektórych leków: allopurinol, aspiryna, sterydy
- zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych
Obniżone białe krwinki
Z kolei obniżona ilość białych krwinek to stan leukopenii i może świadczyć o:
- chorobach autoimmunologicznych
- przewlekłych infekcjach
- niedożywieniu- niedoborach pokarmowych
- może być wynikiem stosowania niektórych leków: przeciwhistaminowymi, antybiotyków, leków przeciwdrgawkowych, leków przeciwtarczycowych, barbiturianów czy diuretyków
Neutrofile
To najliczniej występujące krwinki białe w krążeniu. Służą jako pierwsza linia obrony przed patogenami, dzięki wytwarzaniu silnych związków o działaniu przeciwdrobnoustrojowym.
Mogą pochłaniać i trawić bakterie bezpośrednio poprzez fagocytozę oraz uwalniają silne związki, w tym reaktywne formy tlenu.
Produkcja neutrofilów w naszym organizmie jest stymulowana przez ostre infekcje bakteryjne, urazy, a nawet stres emocjonalny.
Liczba neutrofilów wzrasta na początku ostrego stanu zapalnego, ale po pewnym czasie zostaje zastąpiona przez makrofagi i limfocyty. wskazując na bardziej przewlekły stan zapalny.
Podwyższone neutrofile
Wzrost neutrofilów może świadczyć o następujących problemach:
- ostrej infekcji bakteryjnej i/ lub grzybiczej
- polekowy skutek przewlekłej sterydoterapii
- uszkodzeniu tkanek, np. po zawale mięśnia sercowego
Obniżone neutrofile
Niski poziom wiąże się ze zmniejszoną produkcją lub zwiększoną destrukcją, co może być spowodowane
- niewydolnością szpiku kostnego,
- chorobą autoimmunologiczną
- niedożywieniem
- infekcjami wirusowymi
- przewlekłą infekcją bakteryjną
- niedokrwistością aplastyczną
- chorobą Addisona
Eozynofile
Jest to rodzaj krwinek białych, które odgrywają znaczną rolę w reakcjach alergicznych
Podwyższone eozynofile
Wzrost ilości eozynofili ponad normę może wskazywać na następujące problemy:
- Alergie
- Astmę oskrzelową
- Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych
- Obecność polipów w nosie
- Infekcje pasożytnicze
- Egzemę
- Eozynofilowe zapalenie: przełyku, żołądka, jelit
Obniżone eozynofile
Mała ilość eozynofili powiązana jest z:
- przewlekłym leczeniem korytkosteroidami
- chorobą Cushinga
- ostrą infekcją bakteryjną i wirusową
Limfocyty
Limfocyty stanowią 20-40% całkowitej liczby białych krwinek. Podstawowym ich zadaniem jest zwalczanie ostrych infekcji wirusowych i przewlekłych infekcji bakteryjnych
Podwyższone limfocyty
Zwiększona ilość limfocytów może świadczyć o:
- przewlekłej infekcji bakteryjnej i/lub wirusowej (mononukleoza zakaźna)
- przewlekłym stanie zapalnym
- niektórych nowotworach: białaczka, chłoniak, szpiczak
- zespół metaboliczny i cukrzyca typu 2
Obniżone limfocyty
Z kolei niska liczba limfocytów może wskazywać na następujące problemy:
- ostre infekcje bakteryjne i/lub wirusowe
- upośledzenie odporności
- niedożywienie (niskie limfocyty są czynnikiem ryzyka zwiększonej zachorowalności i śmiertelności u osób objętych hospitalizacją)
- HIV
- toczeń rumieniowaty
- stosowanie wybranych leków (sterydów, przeciwnowotworowych, immunosupresyjnych
Monocyty
To białe krwinki, które odgrywają aktywną rolę w obronie immunologicznej. Mają również swoją ciemną stronę, ponieważ mogą stać się komórkami uszkadzającymi tkanki, a nawet sprzyjającymi wzrostowi guza. Monocyty różnicują się w makrofagi, ale mogą również przekształcać się w osteoklasty i komórki mikrogleju.
Podwyższone monocyty
Zwiększona ich liczba wiąże się z:
- stanami zapalnymi w przebiegu chorób układu krążenia, zespołu metabolicznego oraz cukrzycy
- infekcjami wirusowymi- mononukleoza zakaźna
- wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego
- zaburzeniami autoimmunologicznymi.
Obniżone monocyty
Niski poziom monocytów można zaobserwować w przypadku
- niektórych nowotworów złośliwych
- zaburzeń odporności
- stosowania kortykosteroidów.
Trombocyty – Płytki krwi- PLT
Płytki krwi są stosunkowo małymi komórkami krwi, które biorą udział w krzepnięciu i utrzymaniu objętości krwi, zwłaszcza podczas uszkodzenia naczyń.
Obniżone PLT
Obniżona liczba płytek krwi (małopłytkowość) jest obserwowana przy zmniejszonej ich produkcji z następujących powodów:
- niewydolności lub uszkodzenia szpiku kostnego
- krwotoku
- ostrej lub przewlekłej infekcji
- niedokrwistości złośliwej czy w niektórych niedokrwistości hemolitycznych
- białaczki
- tocznia
- stosowania niektórych leków, w tym antybiotyków i leków moczopędnych.
- Zmniejszająca się liczba płytek krwi jest związana z progresją niealkoholowego stłuszczenia wątroby.
Podwyższone PLT
Wysoka liczba płytek krwi (trombocytoza lub nadpłytkowość) jest obserwowana przy
- zakrzepicy
- nowotworach złośliwych
- czerwienicy prawdziwej
- reumatoidalnym zapaleniu stawów
- przewlekłych stanach zapalnych
- stosowaniu doustnych środków antykoncepcyjnych.
Zwiększona ilość aktywowanych płytek krwi może przyczyniać się do progresji zmian miażdżycowych w ścianie naczynia!
Jak już jesteśmy w temacie płytek warto omówić 3 wskaźniki, które je dokładniej charakteryzują. Są nimi:
- MPV Średnia objętość płytki krwi, która odzwierciedla średnią wielkość, a także produkcję i uwalnianie płytek krwi ze szpiku kostnego.
- PDW- pokazuje zróżnicowanie płytek krwi w stosunku do objętości krwi
- P-LCR – ilość dużych płytek krwi w stosunku do objętości krwi
Interpretacja wyżej wymienionych wskaźników powinna zawsze zachodzić w oparciu o całkowitą liczbę płytek, czyli PLT
Podsumowując, morfologia to podstawowe badanie, za pomocą którego jesteśmy w stanie wyłapać pewne nieprawidłowości i poddać je bardziej poszerzonej diagnostyce. Jednak wyniki nie mieszczące się w normie nie zawsze muszą zwiastować problem. Wszystko zależy od tego ile wskaźników i w jak dużym stopniu notuje odchylenie. Interpretacja zawsze powinna być przeprowadzona przez lekarza, który w oparciu o wcześniej przeprowadzony wywiad oceni aktualny stan organizmu.