Tabletki antykoncepcyjne są coraz częściej stosowane przez kobiety jako jedna z najskuteczniejszych metod antykoncepcji. Oprócz wpływu na kobiecą płodność mają za zadanie wpływać na gospodarkę hormonalną, w związku z tym są wykorzystywane w leczeniu niektórych problemów takich jak PCOS, ale również w celu uregulowania cykli miesięcznych i zmniejszenie dolegliwości związanych z menstruacją.
Obecnie bardzo rzadko mówi się o konsekwencjach zdrowotnych długotrwałego przyjmowania syntetycznych hormonów . W związku z tym została zaplanowana cała seria artykułów, w którym zostaną poruszone następujące problemy.
- Wpływ tabletek antykoncepcyjnych na problemy gastroenterologiczne (SIBO, zespół jelita nadwrażliwego, choroba refleksowa przełyku, kamica pęcherzyka żółciowego)
- Jakie badania należy wykonać przed wdrożeniem, a także w trakcie przyjmowania antykoncepcji hormonalnej?
- Na jakie niedobory narażone są kobiety przewlekle stosujące antykoncepcję hormonalną i jak je wyrównywać za pomocą diety i/lub suplementacji?
Spis Treści
O czym powinna wiedzieć kobieta decydująca się na antykoncepcję hormonalną?
Zanim wspólnie z lekarzem podejmiesz decyzje o rozpoczęciu przyjmowania antykoncepcji hormonalnej powinnaś zapoznać się z kilkoma istotnymi kwestiami:
Skutki uboczne związane z przyjmowaniem antykoncepcji hormonalnej
- krwawienia i plamienia pomiędzy cyklami
- przybieranie na wadze
- pogorszenie stanu skóry, nasilenie zmian trądzikowych
- wzrost ciśnienia tętniczego
- zwiększona krzepliwość krwi
Jednostki chorobowe, powiązane z przewlekłym stosowaniem antykoncepcji hormonalnej
- Choroby nowotworowe (rak piersi i szyjki macicy)- z antykoncepcji powinny zrezygnować kobiety z obciążonym wywiadem rodzinnym w kierunku nowotworów hormonozależnych i mutacją w genie BRCA1 i BRCA2
- Choroby układu krążenia związane ze zwiększoną krzepliwością krwi oraz zwiększonym ciśnieniem tętniczym (zawał mięśnia sercowego, udar niedokrwienny i krwotoczny)
- Zaburzenia glikemii prowadzące do insulinooporności i/lub cukrzycy
- Choroby zapalne jelit ( Choroba Leśniowskiego- Crohna i Wrzodziejące Zapalenie Jelita Grubego)
- Problemy gastroenterologiczne: refluks, SIBO, zespół jelita nadwrażliwego, zaburzenia mikroflory jelitowej, kamica pęcherzyka żółciowego
Leki, które wchodzą w interakcję z tabletkami antykoncepcyjnymi i mogą jednocześnie zmniejszać jej skuteczność?
- Niektóre antybiotyki
- Leki przeciwpadaczkowe
- Leki przeciwdepresyjne
- Leki przeciwgrzybiczne
- Leki na uspokojenie
- Dziurawiec i suplementy diety zawierające izoflawony sojowe
Dlaczego przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej wiąże się ze zwiększonym ryzykiem depresji i zaburzeń pracy tarczycy?
Syntetyczne sterydy płciowe mogą być związane ze zmianami strukturalnymi i funkcjonalnymi mózgu, które wpływają na sprawność funkcji poznawczych, zachowanie, osobowość oraz emocję. Oto kilka mechanizmów, dzięki którym nauka próbuje wyjaśnić zależność pomiędzy podawaniem hormonów płciowych, a rozwojem zaburzeń depresyjnych.
Zmniejszony poziom testosteronu
Jeśli komuś się wydaje, że testosteron nie jest hormonem potrzebnym kobiecie jest w ogromnym błędzie. Zarówno jego niedobór jak również nadmiar wiąże się z różnymi problemami zdrowotnymi. W przypadku jego niskiego stężenia w organizmie obserwuje się obniżenie napięcia mięśniowego, a w konsekwencji niską tolerancję wysiłku fizycznego, suchą i cienką skórę, wzrost masy ciała szczególnie w okolicach brzucha oraz depresję i zaburzenia lękowe.
Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych skutkuje zwiększeniem globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG). Jest to białko, które transportuje dihydrotestosteron oraz testosteron w naszym organizmie. Związanie tych hormonów powoduje, że nie są one dla nas dostępne, zatem nie mają zdolności oddziaływania . Wzrost SHBG wiąże się ze zmniejszeniem androgenów, które odgrywają istotną rolę w kształtowaniu naszego samopoczucia
Zaburzenia pracy tarczycy
Czy wiesz, że niedoczynność tarczycy bardzo często podszywa się pod depresję? Receptory dla hormonów tarczycy są bardzo gęsto usiane w naszym układzie nerwowym i mają ogromny wpływ na nasze emocje i samopoczucie psychofizyczne. Dlatego sugeruje się, aby w pierwszej kolejności zbadać dokładnie pracę tego gruczołu zanim sięgnie się po leczenie farmakologiczne, które w moim przekonaniu powinno być zawsze ostatecznością. Jak tabletki antykoncepcyjne wpływają na zaburzenia pracy tarczycy, a co za tym idzie imitują zaburzenia depresyjne?
- po pierwsze syntetyczne hormony zwiększają globulinę wiążącą tyroksynę TBG, która uniemożliwia oddziaływanie hormonom tarczycy na organizm. Przypominam, tylko wolne hormony mogą połączyć się ze swoim receptorem na komórce i spełniać swoje funkcje biologiczne!
- po drugie tabletki antykoncepcyjne zmniejszają wchłanianie niektórych składników mineralnych i witamin, które mają kluczową rolę w syntezie hormonów tarczycy: należą do nich cynk, selen oraz witaminy z grupy B
- po trzecie syntetyczne hormony bardzo negatywnie wpływają na pracę jelit i wątroby, czyli dwa główne narządy, w których dochodzi do obwodowej konwersji nieaktywnej tyroksyny w aktywną trójjodotyroninę T4 a T3
Uwaga: Bardzo często wyniki hormonów tarczycy mogą mieścić się w normie pomimo dysfunkcyjnej pracy tarczycy. Pisałam o tym w poprzednim artykule. Jeśli badasz samo TSH i FT4 jest duże prawdopodobieństwo, że oba wskaźniki będą mieściły się w „widełkach” co uśpi czujność Twoją i Twojego lekarza.
Zwiększenie poziomu homocysteiny
Homocysteina jest to produkt nieprawidłowego metabolizmu metioniny, która przy odpowiednim wysyceniu organizmu witaminą B6, B9 i B12 przekształcana jest do innego aminokwasu- cysteiny. Deficyt tych trzech witamin prowadzi do zaburzenia tego procesu w wyniku czego dochodzi do powstawania homocysteiny, a ta z kolei jest bardzo silnie skorelowana z rozwojem depresji i innych zaburzeń poznawczych. Na koniec dodam, że długotrwała antykoncepcja prowadzi do niedoborów newralgicznych składników niezbędnych do prawidłowego metabolizowania homocysteiny.
Zaburzenia w metabolizmie tryptofanu, czyli problem z wytwarzaniem serotoniny
Serotonina jest neuroprzekaźnikiem odpowiedzialnym za nasz dobry nastrój i samopoczucie, a jego deficyty są powiązane z występowaniem zaburzeń lękowo-depresyjnych. Tutaj warto wspomnieć o tym jak w ogóle dochodzi do wytwarzania serotoniny i jakie czynniki w tym przeszkadzają?
Prekursorem do wytwarzania serotoniny jest aminokwas tryptofan, który przekształcany jest w serotoninę dzięki tzw. kofaktorom do których należą: witamina B6, magnez oraz witamina C. Na skutek długotrwałego stosowania tabletek antykoncepcyjnych dochodzi do przewlekłych niedoborów wyżej wymienionych związków prowadząc do niskiego stężenia serotoniny. Oprócz tego przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej wiąże się ze zwiększeniem poziomu estrogenów w organizmie, które z kolei nasilają aktywność enzymu MAO, odpowiedzialnego za rozkład serotoniny.
Podsumowując antykoncepcja hormonalna będzie obniżała poziom serotoniny w organizmie w dwojaki sposób. Z jednej strony ograbia nasz organizm ze związków niezbędnych do jej syntezy, a z drugiej nasila jej rozkład poprzez zwiększanie enzymu odpowiedzialnego za jej unieczynnienie.
W tym punkcie należy poruszyć jeszcze dwie ważne kwestie.
- Z serotoniny wytwarzana jest melatonina czyli związek, który pomaga w regulacji rytmu dobowego i gwarantuje zdrowy sen. Osoby z depresją bardzo często cierpią na bezsenność co jest bezpośrednio spowodowane zaburzeniami w metabolizmie tryptofanu
- Serotonina odgrywa ważną rolę w układzie pokarmowym. Odpowiada za ruchy perystaltyczne, oraz prawidłową czynność wydzielniczą narządów uczestniczących w trawieniu. Jej niedobór wiąże się z problemami przewlekłych zaparć i może imitować zaparciową postać zespołu jelita drażliwego.
Problem z nadmiarem miedzi
Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych może wiązać się z podwyższonym poziomem miedzi. Niesie to za sobą pewne implikacje zdrowotne. Nadmiar miedzi generuje bowiem powstawanie wolnych rodników tlenowych, a te z kolei prowadzą do stresu oksydacyjnego i przewlekłego stanu zapalnego. Już od dawna mówi się o teorii zapalnej w kontekście rozwoju depresji, co tłumaczy mechanizm w jakim nadmiar miedzi przyczynia się do rozwoju zaburzeń depresyjnych
Toksyczność miedzi nasila dodatkowo niedobór cynku. Jego deficyty są konsekwencją zaburzeń wchłaniania w wyniku przewlekłego przyjmowania antykoncepcji hormonalnej.
Jak widać mechanizmów, które mogą prowadzić do zaburzeń depresyjnych w wyniku przyjmowania antykoncepcji jest wiele. Oczywiście to nie musi oznaczać, że każda kobieta, która ją stosuje jest skazana na dysfunkcyjne funkcjonowanie. Jednak warto pamiętać o zagrożeniach, a przede wszystkim wykonywać podstawowe badania, które pozwolą kontrolować realny wpływ syntetycznych hormonów na organizm. Oprócz tego większą uwagę należy zwrócić na swoją dietę, ponieważ długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej niestety powoduje poważne w skutkach niedobory. Zarówno o badaniach jak i suplementacji powstanie osobny wpis, tak aby pokazać w jaki sposób łagodzić ewentualnie niekorzystne skutki antykoncepcji hormonalnej.
Piśmiennictwo:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/760421
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23153894
- https://jnnp.bmj.com/content/jnnp/69/2/228.full.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22811306
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306453014003655
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1219185
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11955793
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3845679/
- https://www.researchgate.net/publication/227702774/
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/tre.107
Hakuj dalej:
Czy artykuł odnosi się zarówno do antykoncepcji dwu-, jak i jednoskładnikowej? Czy w obu tych przypadkach eskalacja możliwych skutków ubocznych jest taka sama?