Suplementacja witaminą B12 jest niezwykle złożonym zagadnieniem. Wymaga przede wszystkim poznania mechanizmów, które odpowiedzialne są za jej prawidłowe wchłanianie oraz wykorzystanie przez organizm. O tym wszystkim pisałam w poprzednim wpisie dotyczącym diagnostyki laboratoryjnej niedoborów witaminy B12.
Niedobór witaminy B12 w naszym społeczeństwie wcale nie jest rzadkim problemem, a brak czułych testów wykrywających funkcjonalne niedobory jeszcze bardziej pogarsza juz i tak skomplikowany problem. Niejednokrotnie decyzja o suplementacji witaminą B12 zostaje podjęta na podstawie występujących objawów ściśle skolerowanych z deficytami kobalaminy w organizmie. Zanim jednak sięgniemy po preparaty witaminy B12 warto dokładnie ten temat przestudiować. Istnieje bowiem wiele zmiennych, które mają wpływ na skuteczność przeprowadzonej suplementacji.
Jeśli chodzi o rozpoczęcie suplementacji witaminą B12 należy rozważyć kilka ważnych kwestii:
- Jaka forma witaminy B12 będzie dla nas najlepsza ?
- Jaka forma podania będzie najskuteczniejsza?
- Jak dobrać właściwą dawkę?
Zaczynajmy zatem od początku
Spis Treści
Jaka forma witaminy B12 będzie dla nas najlepsza ?
We wcześniejszym wpisie wspomniałam, że mamy kilka form witaminy B12, mianowicie:
- cyjanokobalaminę
- hydrokykobalaminę
- metylokobalaminę
- adenozylokobalaminę
Jak wybrać odpowiednią formę, na co zwrócić szczególną uwagę ?
1. Cyjanokobalamina- jest to nieaktywna syntetyczna forma witaminy B12 związana z cyjankiem.
Suplementacja tą formą generuje dwa poważne problemy:
- W związku z tym, że jest to nieaktywna forma witaminy, organizm musi ją przekształcić w formę aktywną biologicznie. U osób z polimorfizmami genetycznymi, obserwuje się zaburzenie procesów metylacyjnych odpowiedzialnych za wyżej wspomniane przemiany. Zatem u tych osób ta forma zdecydowanie się nie sprawdzi.
- Zawartość cyjanku musi zostać bezpiecznie usunięta na drodze procesów detoksykacyjnych. Procesy te wyczerpują ilość glutationu, który jest jednym z najsilniejszych antyoksydantów w naszym organizmie
| Kto powinien unikać tej formy witaminy B12? |
| – osoby z zaburzeniami czynności nerek i wątroby |
| – palacze |
| – osoby z podwyższonym stężeniem homocysteiny |
| – osoby z polimorfizmami genetycznymi w genach MTHFR, MTRR, CBS |
2. Hydroksykobalamina – również nieaktywna ale w przeciwieństwie do cyjanokobalaminy stanowi naturalną formę witaminy B12. Występuje naturalnie w produktach pochodzenia zwierzęcego
- nie zawiera cyjanku- organizm nie musi detoksyfikować produkty uboczne metabolizmu tej formy
- dłużej utrzymuje się w surowicy (zdecydowanie lepsza forma do iniekcji, dzięki temu zmniejszamy częstość kłucia)
- zdecydowanie łatwiej konwertuje się do aktywnych form witaminy B12 czyli metylokobalaminy i adenozylokobalaminy
| Dla kogo hydrokyskobalamina? | Kto powinien unikać, ewentualnie uważać przy stosowaniu tej formy witaminy? |
| – Niedokrwistość złośliwa Addisona- Biermera | – Osoby z nadciśnieniem tętniczym |
| – Neuropatia nerwu wzrokowego | – Osoby z zaburzeniami funkcjonowania układu pokarmowego |
3. Metylokobalamina – aktywna forma witaminy B12 , odznacza się wysoką aktywnością biologiczną
Jest zdecydowanie najlepszą formą do suplementacji, ponieważ dostarczamy organizmowi gotowej do wykorzystania witamin B12, bez konieczności jej przetwarzania.
Kto będzie odnosił szczególne korzyści przy suplementacji tą formą:
- Osoby z wysokim poziomem homocysteiny, zagrożeni zaburzeniami kardiologicznymi
- Osoby z polimorfizmami genetycznymi w genach MTHFR, MTRR, CBS
- Osoby z zaburzeniami neurologicznymi (Choroba Parkinsona, Alzheimera, Stwardnienie rozsiane i stwardzenie zanikowe boczne)
- Osoby z neuropatiami w przebiegu cukrzycy (stopa cukrzycowa)
- Zaburzenia w neuroprzekaźnictwie (depresja, autyzm, itp.)
UWAGA: Przy dłuższej suplementacji metylokobalaminą może dojść do obniżenia poziomu potasu oraz wzrostu ilości płytek krwi (trombocytopenia)!
4. Adenozylokobalamina- aktywna forma witaminy B12, uczestniczy w przemianach zachodzących w mitochondriach.
Kto będzie odnosił szczególne korzyści przy suplementacji tą formą:
- osoby z zaburzeniami mitochondrialnymi, zdiagnozowanymi na podstawie testów OAT
- osłabienie mięśni
- poprawa funkcji kognitywnych
- osoby z zaburzeniami funkcjonowania przewodu pokarmowego- adenozylokobalamina w połączeniu z karnityną, poprawiła funkcję jelit i zwiększyła masę ciała u osób z niedożywieniem)
Jaka forma podania będzie najskuteczniejsza?
Wszystko zależy od pierwotnej przyczyny niedoboru witaminy B12.
Jeśli masz problem z pokryciem zapotrzebowania na tą witaminę z dietą to prawdopodobnie wystarczy doustna forma suplementacji.
We wszystkich przypadkach upośledzenia wchłaniania witaminy (choroby żołądka, jelit lub przyjmowanie leków zaburzających wchłanianie witaminy B12) oraz w sytuacji znacznych niedoborów, podawanie jej w formie doustnej mija się z celem. Wtedy można skorzystać z dwóch form suplementacji
- podawanie podjęzykowe w postaci aerozoli
- podawanie domięśniowe w postaci zastrzyków
Poniżej podsumowanie suplementacji każdą z wymienionych form:
| Forma suplementacji | Doustna (Tabletka) | Podjęzykowa ( Spray) | Domięśniowa (Zastrzyki) |
| Jaka forma witaminy B12? | – cyjanokobalamina -hydroksykobalamina -metylokobalamina -adenozylokobalamina | – cyjanokobalamina -hydroksykobalamina -metylokobalamina -adenozylokobalamina | – cyjanokobalamina -hydroksykobalamina |
| Kiedy warto rozważyć? | – W przypadku trudności w pokryciu zapotrzebowania na witaminę w tradycyjnej diecie – Dieta wegańska i wegetariańska – Brak problemów ze strony przewodu pokarmowego | – problemem z połykaniem np. dzieci i/lub osoby starsze – celiakia – choroby zapalne jelit -przerost bakteryjny w jelicie cienkim (SIBO) – choroby trzustki i wątroby | – Kiedy potrzebujemy szybko uzupełnić niedobór witaminy B12 w organizmie – W przypadku częściowej resekcji jelita cienkiego -Niedokrwistość złośliwa – W zaburzeniach neurologicznych przebiegających na wskutek niedoboru witaminy B12 |
| Wady poszczególnych form suplementacji | – Nie nadaje się w przypadku zaburzeń gastroenterologicznych -Nie nadaje się dla osób z anemia złośliwą – Nie nadaje się dla osób przyjmujących leki zaburzające wchłanianie witaminy B12 w jelitach – Tabletki powlekane są różnymi związkami, potencjalnie niekorzystnymi dla naszego organizmu | – Krótki okres przechowywania płynnej postaci witaminy B12. Należy chronić przed promieniowaniem słonecznym | – Inwazyjna postać suplementacji (wymaga zastrzyków) – Może powodować reakcję alergiczną – Możliwość zrostów po częstych iniekcjach |
Jak dobrać właściwą dawkę?
Jak dawkować witaminę B12? To jest jedno z najtrudniejszych pytań, dlatego że nie mamy w literaturze jasno określonych dawek witaminy B12. Jest to spowodowane kilkoma czynnikami:
- różnorodnością form podania witaminy: doustna, podjęzykowa czy domięśniowa. Każda wymaga innych dawek ze względu na różny stopień wchłaniania witaminy B12.
- wielkością niedoborów witaminy B12, ocenionych na podstawie homocysteiny, MMA, holo- trans kobalaminy. Im większy niedobór tym wymagana są wyższe dawki.
- stopniem nasilenia objawów bądź rodzaju jednostki chorobowej wymagającej suplementacji witaminą B12 (np. w stwardnieniu rozsianym czy neuropatii stosuje się bardzo wysokie dawki)
W związku z powyższymi informacjami podawanie sztywnych dawek suplementacyjnych byłoby problematyczne, uwzględniając każdy czynnik indywidualnie. Zatem na pytanie jaką dawką witaminy B12 należy się suplementować, odpowiedź powinna brzmieć indywidualnie dobraną!
Jak to zrobić w praktyce?
| Dawka witaminy B12 | Dla kogo? |
| 100-250 μg | – Osoby zdrowe, jako uzupełnienie diety – Osoby rekreacyjnie uprawiające aktywność fizyczną – Osoby na diecie wegetariańskiej i wegańskiej |
| 300-500 μg | – Osoby starsze – Osoby przyjmujące regularnie leki, zaburzające wchłanianie witaminy B12 – Osoby doświadczające przewlekłego stresu – Sportowcy -Osoby palące i nadużywające alkoholu |
| 1.000-3.000μg | – Pierwszy etap wyrównania niedoborów witaminy B12 (stwierdzonych na podstawie badań krwi) – Osoby z poważnymi zaburzeniami gastroenetreologicznymi (celiakia, choroby zapalne jelit, problemy z trzustką) – Osoby z zaburzeniami neurologicznymi – Osoby z anemią złośliwą -Osoby z depresją i innymi zaburzeniami o podłożu psychicznym |
W anemii złośliwej czy zaburzeniach neurologicznych zazwyczaj lekarz ustala schemat suplementacyjny witaminą B12. W każdym innym przypadku można zacząć od możliwe małych dawek, stopniowo je zwiększając i obserwując zmiany w samopoczuciu, jednocześnie monitorując stężenie aktywnej postaci witaminy B12 we krwi. Witamina B12 jako witamina rozpuszczalna w wodzie nie wykazuje toksyczności, nawet jeśli jest przyjmowana w bardzo wysokich dawkach. Jej nadmiar jest bezpiecznie usuwany z organizmu wraz z moczem.
Kiedy weżmiemy pod uwagę wyżej wymienione punkty, możemy z dużym prawdopodobieństwiem skutecznie pokryć niedobory witaminy B12 w naszym organizmie.
Hakuj dalej!
Piśmiennictwo:
- Farquharson J, Adams JF. The forms of vitamin B12 in foods. Br J Nutr. 1976 Jul;36(1):127-36. PubMed PMID: 820366.
- Keith Boddy, Priscilla King, L. Mervyn, A. Macleod, J.F. Adams, Retention of cyanocobalamin, hydroxocobalamin, and coenzyme B12 after parenteral administration, The Lancet, Volume 292, Issue 7570, 28 September 1968, Pages 710-712, ISSN 0140-6736, http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(68)90752-6.
- Shepherd G, Velez LI. Role of hydroxocobalamin in acute cyanide poisoning. Ann Pharmacother. 2008 May;42(5):661-9. doi: 10.1345/aph.1K559. Epub 2008 Apr 8.Review. PubMed PMID: 18397973.
- Hertz, H., Kristensen, H. P. Ø. and Hoff-JØrgensen, E. (1964), Studies on Vitamin B12 Retention Comparison of Retention Following Intramuscular Injection of Cyanocobalamin and Hydroxocobalamin. Scandinavian Journal of Haematology, 1: 5–15. doi: 10.1111/j.1600-0609.1964.tb00001.x
- Hall CA, Begley JA, Green-Colligan PD. The availability of therapeutic hydroxocobalamin to cells. Blood. 1984 Feb;63(2):335-41. PubMed PMID: 6692038.
- Park, S. and Johnson, M. A. (2006), What is an Adequate Dose of Oral Vitamin B12 in Older People with Poor Vitamin B12 Status?. Nutrition Reviews, 64: 373–378. doi: 10.1111/j.1753-4887.2006.tb00222.x
- Institute of Medicine, Food and Nutrition Board, National Academies of Science, Dietary Reference Intakes (DRI): Recommended Dietary Allowances and Adequate Intakes, USA 2018, http://www.nationalacademies.org/hmd/~/media/Files/Activity%20Files/Nutrition/DRI-Tables/5Summary%20TableTables%2014.pdf?la=en
Berlin, - H., Berlin, R. and Brante, G. (1968), Oral Treatment Of Pernicious Anemia With High Doses Of Vitamin B12 Without Intrinsic Factor. Acta Medica Scandinavica, 184: 247–258. doi: 10.1111/j.0954-6820.1968.tb02452.x