Spis Treści
Czym jest mikroflora jelitowa oraz w jaki sposób zachodzi komunikacja na osi mózg- jelito?
Mikroflora jest brakującym elementem układanki w funkcjonowaniu osi mózg- jelito. Jej obecność zawiaduje najważniejszymi procesami zachodzącymi zarówno w układzie pokarmowym jaki i nerwowym. Komunikacja odbywa się tutaj różnymi kanałami „drogami”, przez co działanie mikroflory jest niezwykle skomplikowane i do dnia dzisiejszego jeszcze nie do końca poznane.
Pierwszym szlakiem komunikacyjnym pomiędzy mózgiem a jelitem, nad którym sprawuje kontrolę mikroflora jelitowa, jest szlak neuronalny.
W tym miejscu warto wspomnieć, że jelito ma swój własny układ nerwowy, tzw. enteryczny układ nerwowy, który chociaż działa niezależnie od ośrodkowego układu nerwowego, stanowiącego swoiste centrum dowodzenia, to pozostaje pod jego stałą kontrolą.
Jest to ewolucyjnie bardzo ważne osiągnięcie, ponieważ mózg może zająć się czynnościami wyższymi takimi jak nauka, myślenie oraz rozwój wielu skomplikowanych umiejętności, podczas gdy enteryczny układ nerwowy jelit decyduje o tym ile soków trawiennych wyprodukować, albo jak szybko powinna przebiegać perystaltyka.
Jest jednak coś co łączy te dwa z pozoru niezależne układy nerwowe. Tym łącznikiem jest nerw błędny gdzie „sygnały informacyjne” przebiegają w sposób dwukierunkowy. Co ciekawe, nie jest to zrównoważony przesył informacji. Okazuje się że jelito „przesyła” do mózgu około 90% informacji, natomiast dostaje zaledwie 10% odpowiedzi. Można z powodzeniem stwierdzić, że mózg jest bombardowany informacjami na temat stanu jelit i jeśli jest z nimi źle w pierwszej kolejności cierpi mózg.
Jest to kolejny dowód na to, że pierwszym krokiem w leczeniu zaburzeń autystycznych jest zaadresowanie problemów jelitowych.
Ale wróćmy do naszej mikroflory jelitowej i jej pośrednictwa w komunikacji pomiędzy wyżej wspomnianymi dwoma układami nerwowymi. Otóż kiedy nasze jelita zamieszkują mikroorganizmy patogenne dochodzi do produkcji przez nie różnych niepożądanych substancji (inicjatorów stanu zapalnego). Te substancje,drażnią włókna czuciowe nerwu błędnego i przesyłają do mózgu informację, zapoczątkowując tym samym podobny stan w mózgu.
Kolejną drogą na której mikroflora sprawuje kontrolę nad łącznością mózg-jelito jest droga hormonalna
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że te małe żyjątka w naszym organizmie mogą produkować przeróżne hormony oddziaływujące na układ nerwowy. Należą do nich:
- serotonina, wprawiająca nas w dobry nastrój,
- melatonina, która kontroluje prawidłowy rytm snu i czuwania,
- kwas gamma aminomasłowy (GABA) odpowiedzialny za stan wyciszenia i uspokojenia i wiele innych.
Co ciekawe i w tym przypadku oddziaływanie jest dwukierunkowe. W sytuacji przewlekłego stresu fizycznego czy emocjonalnego mózg aktywuje nadnercza do produkcji kortyzolu, który z kolei bardzo niekorzystnie oddziaływuje na naszą mikroflorę jelitową, poprzez dziesiątkowanie dobrych bakterii i zastępowanie ich patogennymi.
Ostatnim szlakiem komunikacyjnym jest szlak immunologiczny.
Mało kto wie, że nasz układ odpornościowy w 90% zlokalizowany jest w jelitach. Produkcja przez bakterie jelitowe różnych niepożądanych związków, inicjuje stan zapalny. Niestety, bardzo często towarzyszy temu rozszczelnienie bariery jelitowej, przez którą stan zapalny toczący się w jelitach „rozlewa” się po całym organizmie i forsując barierę krew- mózg, zapoczątkowuje ten sam stan w mózgu.
Jakich korzyści możemy się spodziewać podczas przywracania odpowiedniej flory jelitowej u dziecka z zaburzeniami autystycznymi?
Przywrócenie odpowiedniej mikroflory jelitowej może zaowocować poprawą w zakresie:
- Odporności dziecka, jak również pozwoli zmniejszyć nasilenie alergii czy złagodzić stany zapalne w organizmie
- Zachowania i cech typowych dla autyzmu – poprzez zwiększenie neuroprzekaźników o działaniu wyciszającym i uspakajającym.
- Problemów jelitowych, poprzez poprawę trawienia i wchłaniania składników odżywczych.
Co jest warunkiem prawidłowo ukształtowanej mikroflory jelitowej?
Mikrobiota jest zespołem bakterii, grzybów oraz wirusów zlokalizowanych w układzie pokarmowym, który spełnia ściśle określone funkcje. Bardzo często przyrównuje ją do orkiestry, ze względu na pewien analogizm w swoim działaniu. Tak jak orkiestra składa się z różnych instrumentów np. dętych, smyczkowych, strunowych, których brzmienia się uzupełniają tworząc harmonijną melodię, podobnie jest w przypadku mikroflory jelitowej. Duże zróżnicowanie gatunkowe pozwala na wielokierunkowe oddziaływanie na procesy zachodzące w organizmie.
Zatem, podstawą dobrze funkcjonującej mikrobioty jest:
- Możliwie duża liczebność
- Liczne zróżnicowanie gatunkowe.
U dzieci z autyzmem zaobserwowano różnice w mikroflorze jelitowej w stosunku do dzieci zdrowych. Na tej podstawie coraz częściej wysuwa się wniosek dotyczący jej roli w patogenezie (powstawaniu) zaburzeń autystycznych!
Patogenne szczepy bakteryjne zaangażowane w rozwój zaburzeń autystycznych
Poniżej zostały przedstawione „szkodliwe” szczepy bakteryjne, które odgrywają dużą rolę w inicjowaniu zaburzeń autystycznych oraz sposoby ich identyfikacji w organizmie:
3 kroki przywracania odpowiedniej flory jelitowej.
Leczenie, a właściwe przywracanie prawidłowej mikroflory jelitowej powinno być poprzedzone badaniami w kierunku:
- obecności metabolitów produkowanych przez mikroorganizmy (patrz markery biologiczne w tabelce) bądź,
- całościowej oceny mikrobiologiczej kału pod kątem ilości i różnorodności poszczególnych szczepów bakteryjnych.
Kiedy mamy wyniki badań możemy podjąć decyzje o sposobie leczenia.
Krok 1- Dobór odpowiednich preparatów farmakologicznych, które pozwolą zniszczyć patogenną florę jelitową.
Oczywiście kwestia ich wyboru zawsze należy do lekarza i to z nim należy konsultować wdrażaną terapię. Poniżej zamieszczona została lista preparatów, które dają najlepsze wyniki leczenia dla poszczególnych szczepów.
- Wankomycyna– Działa na bakterie G (+) beztlenowce z rodzaju Clostridium.
Zaletą tego antybiotyku jest jego miejscowe działanie w jelitach, w zasadzie nie przedostaje się do krwioobiegu.
Wada: Nie jest w stanie usunąć przetrwalników, jakie wytwarzają bakterie z rodzaju Clostridium. W licznych badaniach został potwierdzony pozytywny efekt leczenia wankomycyną zaburzeń gastroenterologicznych i autystycznych. Jednak efekt ten był krótkotrwały, po zaprzestaniu podawania antybiotyku zaobserwowano nawrót objawów, za które prawdopodobnie odpowiedzialne są przetrwalniki.
- Metronidazol– działa na bakterie beztlenowe bytujące w jelicie szczególnie Bacteroides. Jednak jest mniej korzystna od wankomycyny z racji działania ogólnoustrojowego (przedostaje się do krwioobiegu).
- Aztreonam– Desulfovibrio
- Nystatyna– antybiotyk przeciwgrzybiczny, skuteczny w walce z Candida albicans
Krok 2- Odbudowanie prawidłowej mikroflory jelitowej – zasiedlenie jelita bakteriami probiotycznymi.
W tym miejscu bardzo pomocna jest analiza mikrobiologiczna kału, która dostarcza ważnych informacji o tym, jakich szczepów bakteryjnych jest za mało. W ten sposób zastosowana probiotykoterapia jest najbardziej skuteczna.
Kiedy nie dysponujemy wynikami mikrobiologicznymi kału można podjąć próbę suplementacji probiotykami ukierunkowanymi na
- poprawę specyficznych problemów behawioralnych, jakie prezentują dzieci z zaburzeniami autystycznymi.
Grafika zamieszczona poniżej jest zbiorem kilku badań dotyczących ukierunkowanej probiotykoterapii względem konkretnych problemów behawioralnych dzieci z ASD.
- pomoc w likwidowaniu specyficznych problemów gastroenterologicznych
Tabelka poniżej prezentuje zastosowanie poszczególnych szczepów bakterii probiotycznych w likwidacji konkretnych objawów ze strony przewodu pokarmowego.
Krok 3– Namnażanie „dobrych” bakterii w jelicie.
Jest to bardzo ważny punkt w każdej probiotykoterapii. Same wprowadzenie bakterii do przewodu pokarmowego jest niewystarczające!
Aby mówić o skutecznej kuracji probiotycznej należy zadbać o właściwe namnożenie bakterii i ich trwałe skolonizowanie w jelicie, temu właśnie służy DIETA.
Co mam na myśli prawidłowo skomponowana dieta?
- Eliminacja:
- Wszelkiej przetworzonej żywności (jeśli coś ma na etykiecie więcej niż 3-4 składniki, lepiej odłóż z powrotem na półkę)
- Cukier, pod każdą postacią: słodyczy, napojów, dżemów, warto również na czas probiotykoterapii ograniczyć ilość spożywanych owoców.
- Przemysłowego mięsa, hodowanego w warunkach daleko odbiegających od naturalnych. Karmionych paszą zawierającą hormony i antybiotyki
2. Wzbogacanie
- W dużą ilość warzyw- zawierają one bowiem naturalne prebiotyki, substancje stanowiące pożywienie dla bakterii probiotycznych
- Kiszonki czyli produkty fermentacji mlekowej
- Dobrymi tłuszczami- olej kokosowy, oliwa z oliwek, awokado
Hakuj dalej:
