Dieta
26.09.2019

Dieta low FODMAP. Dlaczego nie działa?


Dieta low FODMAP. Dlaczego nie działa?

O złożoności problemów w zespole jelita drażliwego pisałam już w odrębnym artykule dlatego chciałabym skupić się na jednym z wybranych problemów, mianowicie niepożądanych reakcjach na pokarm. Jest to bardzo powszechny problem, a jego identyfikacja ogranicza się najczęściej jedynie do grupy produktów low FODMAP, ale czy to właściwe podejście?

Dieta o niskiej zawartości FODMAP została stworzona przez grupę naukowców z Monash University w Australii. Na ona na celu wyciszenie większości objawów u osób z zespołem jelita drażliwego. Należą do nich: wzdęcia, ból brzucha, biegunka/ zaparcia.


Dieta low FODMAP- Etapy

Dieta low FODMAP składa się z trzech następujących po sobie faz:

  • eliminacji- czas trwania (około 2-6 tygodni)
  • reintrodukcji- czas trwania (uzależniony od ilości produktów, które chcemy ponownie włączyć do jadłospisu)
  • personalizacji – czas trwania (do końca życia)

Niestety coraz częściej obserwujemy zjawisko zbyt długiego przeciągania w czasie fazie eliminacji. W związku z tym dochodzi do znacznego obniżenia różnorodności flory jelita grubego. Dysponujemy coraz większą ilością badań pokazujących, że dieta low FODMAP znacznie zmniejsza populację Bifidobacterium. Ich niedobór jeszcze bardziej przyczynia się do rozwoju tzw. „błędnego koła” problemów jelitowych w przebiegu zarówno IBS(u) jak również SIBO

Dieta low FODMAP- Zasady eliminacji

Podczas trwania fazy eliminacji, wykluczamy ze swojego jadłospisu wszystkie produkty zawierające problematyczne węglowodany:

  • fruktoza (miód, mango, brokuł, szparagi)
  • laktoza (mleko i produkty mleczne, w tym mleko w proszku)
  • poliole (awokado, kapusta, gruszka, jabłko)
  • fruktany (czosnek, cebula, produkty zbożowe, burak)
  • GOS (soczewica, ciecierzyca, groszek, bób)

Szczegółowe informację, w których produktach znajdują się problematyczne produkty znajdziesz w poniższym wpisie.

Dieta low FODMAP w zespole jelita drażliwego

Dieta low FODMAP. Dlaczego nie działa u każdej osoby z IBS-em?


Głównym zaleceniem żywieniowym przy zdiagnozowanym zespole jelita drażliwego jest dieta FODMAP. Jej podstawowym założeniem jest eliminacja produktów o wysokiej zawartości węglowodanów, które

  •  łatwo fermentują w przewodzie pokarmowym, przyczyniając się do produkcji gazów, będących winowajcą wzdęć
  • słabo się wchłaniają do krwiobiegu, prowadząc do biegunki.

Oprócz długiej listy produktów bogatych w FODMAP, istnieją również inne problematyczne związki, występujące głównie w surowcach roślinnych. Oto one:

Lektyny

Lektyny WGA, są to białka, które chronią ziarna przed chorobami oraz owadami. U owadów WGA przyczynia się do uszkodzenia układu pokarmowego. Większość ludzi może jeść chleb bez żadnych problemów, jednak u osób wrażliwych powoduje on poważne problemy. Lektyny nie ulegają rozkładowi podczas trawienia i mogą zwiększać przepuszczalność bariery jelitowej, która jest istotna dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Dlatego coraz częściej postuluje się o ich eliminację w chorobach z autoagresji oraz we wszystkich zaburzeniach, gdzie prawidłowo funkcjonująca bariera jelitowa jest kluczem do remisji chorób. Źródła pokarmowe: orzechy, produkty zbożowe, rośliny strączkowe

Gluten/ gliadyna pszeniczna

Gluten jest zbiorczą nazwą dla białek występujących w zbożach takich jak: pszenica, żyto i jęczmień. Gliadyna występująca w pszenicy wiąże się z receptorem CXCR3 w jelitach, zwiększając ekspresję białka zonuliny, przyczyniając się do rozszczelnienia bariery jelitowej. Dieta bezglutenowa budzi wiele kontrowersji, przede wszystkim ze względu na rozpowszechniająca się modę pod tytułem „gluten free”. W moim przekonaniu nie wszyscy muszą unikać glutenu, ale każdy powinien stronić od pszenicy i produktów pszennych . Zwłaszcza od jej współczesnych odmian, które są modyfikowane genetycznie w celu zwiększenia ilości glutenu z ziarnie.
Ma to oczywiste zastosowanie technologiczne, ponieważ wyższa zawartość glutenu zwiększa wartość wypiekową mąki, czyli przy mniejszej ilości surowca uzyskamy większą ilość produktu. Prosta kalkulacja, w której zdrowie konsumenta niestety schodzi na boczny plan. Zdecydowanie lepszą opcją żywieniową jest wprowadzenia chleba orkiszowego na zakwasie, lub wykorzystanie innych pradawnych odmian pszenicy. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj:

Pradawne odmiany pszenicy w zespole jelita drażliwego

Histamina i inne wazoaktywne aminy 

Histamina jest istotnym związkiem w naszym organizmie. Jednak w zbyt dużych ilościach może przyczyniać się do rozwoju charakterystycznych dla IBS-u objawów. Wywołuje ona reakcje alergiczną, generując stan zapalny, który może stać się podłożem wielu zaburzeń żołądkowo-jelitowych.

Źródeł histaminy w organizmie może być kilka:

  1. Metabolizm własny – defekty w pracy dwóch enzymów DAO i HNMT.
  2. Dieta- niektóre produkty odznaczają się wysoką zawartością histaminy. Należą do nich wszystkie produkty wędzone, marynowane, kiszone i długo dojrzewające
  3. Mikroflora jelitowa, wybrane szczepy bakteryjne mają zdolność produkcji histaminy należą do nich: Lactobacillus casei, Lactobacillus reuteri, Lactobacillus bulgaricus– Uważaj zatem na probiotyki, które przyjmujesz, być może one są winowajcą Twoich problemów jelitowych.

Inhibitory proteaz

Proteazy, to enzymy, które w układzie pokarmowym trawią białka, dzięki czemu mogą być one rozłożone do najprostszych form czyli aminokwasów. Te z kolei wykorzystywane są na bieżące potrzeby regeneracyjne i budulcowe organizmu. Inhibitory proteaz są związkami, które inaktywują działanie tych enzymów. Zaburzają procesy trawienia białek, co znacząco obciąża pracę układu pokarmowego .Rośliny wytwarzają te związki głównie w celach obrony przed owadami. Obecnie faworyzuje się uprawę roślin, które wytwarzają dużą ilość inhibitorów, po to aby zwiększyć odporność na szkodniki przy jednoczesnym zmniejszeniu środków ochrony roślin.

Niestety te sprytne posunięcie rolników odbija się na konsumentach ich płodów rolnych. Ostatnio dużo uwagi poświęca się tej grupie związków w kontekście układu odpornościowego. Okazuje się, że są one silnymi stymulatorami wrodzonej odpowiedzi immunologicznej, niestety w tym niekorzystnym aspekcie. Prowadzą bowiem do uwalniania cytokin prozapalnych takich jak TNF-alfa i IL-8, generując miejscowy stan zapalny.

Kazeina

W produktach mlecznych oprócz laktozy duży problem stanowią również białka, a właściwie jedna z frakcji białek mianowicie β kazeina. Stanowi około 30 % wszystkich białek w mleku krowim.Dlaczego jest ona problematyczna? Okazuje się, że istnieją dwa warianty kazeiny– A1- wariant, który pojawił się dosyć wcześnie między 5000 a 10000 lat temu w stadach europejskich. Jest wynikiem mutacji, która zmieniła jeden aminokwas z proliny na histydynę ,dając zupełnie inne strukturalnie białka. Mutacja ta wiąże się z większą mlecznością krów, co jest niezwykle pożądaną cechą dla hodowców.-A2- wariant występujący u przodków krów, który był utrwalany przez lata.

Kazeina A2 występuje powszechnie w przyrodzie i jest jedyną postacią kazeiny β u praktycznie wszystkich ssaków. Skoro jest to niewielka zmiana, polegająca na wymianie zaledwie jednego aminokwasu, to czy stanowi tak duży problem?

Według badań wiele osób z alergią na mleko krowie reaguje silniej na typ A1 kazeiny niż A2. Jest to związane z odmiennym sposobem reagowania enzymów trawiennych na obie postaci kazeiny. Forma kazeiny A1 jest nie w pełni trawiona przez co niekorzystnie stymuluje układ odpornościowy i może powodować szereg zaburzeń w funkcjonowaniu organizm

Salicylany

Objawy nietolerancji kwasu acetylosalicylowego są spowodowane nadprodukcją metabolitów leukotrienów, które należą do związków prozapalnych. Typowa triada nietolerancji kwasu salicylowego obejmuje:

  • polipowatość nosa,
  • niealergiczną astmę
  • obrzęk krtani po kontakcie z alergenem
  • Dalsze kliniczne objawy obejmują zaburzenia żołądkowo- jelitowe w postaci bólów brzucha, wzdęć, zapalenia okrężnicy i biegunki.

Szczawiany

Są to związki, które w nadmiarze mogą wywoływać stan zapalny w jelitach, nasilając tym samym przepuszczalność bariery jelitowej. Ponadto zwiększają absorpcję wapnia w przewodzie pokarmowym tworząc kryształy, które osadzają się w stawach lub nerkach poważnie zaburzają ich prawidłowe funkcjonowanie. Szczególną ostrożność przy spożyciu szczawianów należy zachować w sytuacji, kiedy występują problemy z wchłanianiem tłuszczów w przewodzie pokarmowym (tłuszczowe stolce), niestety nasilą objawy nietolerancji tych związków. Co ciekawe, na nietolerancję szczawianów są bardziej narażone osoby, które w przeszłości często stosowały antybiotykoterapię. Jest to ściśle związane z mikrobiomem ,a właściwie jednym ze szczepów bakteryjnych, mianowicie: Oxalobacter formigenes, który rozkłada szczawiany w przewodzie pokarmowym, zmniejszając jego niekorzystne działanie.

Siarczyny

Siarczyny należą do związków zawierających w swoim składzie siarkę i wykorzystywane są głównie w przemyśle spożywczym jako środek konserwujący. Stanowią one doskonałą pożywkę dla bakterii redukujących siarczany (SRB, sulphate-reducing bacteria).

Udowodniono, że w przypadkach dynamicznego rozwoju bakterii siarkowych może dochodzić do zużywania siarki tworzącej mostki w strukturze śluzu jelitowego — mucyny. Wpływ na produkcję nieprawidłowego śluzu jelitowego z jednoznacznym wytwarzaniem toksycznego siarkowodoru czyni z bakterii siarkowych istotny czynnik w etiopatogenezie IBS(u) oraz chorób zapalnych jelit.

Oprócz objawów jelitowych siarczyny mogą powodować u osób wrażliwych zwężenie dróg oddechowych, nasilając objawy alergiczne. Mechanizm tej reakcji nie jest do końca poznany, jednak przypuszcza się, że siarczyny aktywują komórki tuczne w płucach, co powoduje uwolnienie dużych ilości histaminy.

Glutaminian

Glutaminian jest związkiem, który poprawa smakowitość produktów, bardzo często wykorzystywany przez producentów żywności do produkcji gotowych dań, sosów czy przypraw. Jego wpływ na pogorszenie objawów u osób z IBS-em jest dwojaki.

  1. Może zmniejszać ilość tauryny- aminokwasu, który służy do produkcji żółci. Zaburzenia w jej produkcji skutkują problemami z trawieniem tłuszczów, które manifestują się luźnymi połyskliwymi i brudzącymi toaletę stolcami oraz problemami z gazami i wzdęciami po posiłkach.
  2. Z drugiej strony glutaminian może nasilać reakcje alergiczne u osób z predyspozycjami i manifestować objawy alergii w przewodzie pokarmowym w postaci bólów brzucha i nasilonej perystaltyki.

Podsumowanie

Jak widać związków, które mogą wywoływać objawy podobne od tych związanych z zespołem jelita drażliwego jest wiele. Dobrą praktyką jest ich czasowa eliminacja z diety, a następnie wprowadzenie pod baczną obserwacją objawów. Zaczynając od możliwie najmniejszych ilości i stopniowo je zwiększając, badając tym samym indywidualną tolerancję.

Być może nie w samym produkcie tkwi problem, ale w jego zwyczajowo spożywanej ilości. Niewątpliwie jest to długa droga do pokonania, ale według mnie jedyna właściwa aby trwale poprawić komfort swojego życia.

Hakuj dalej:

Dieta low FODMAP. Dlaczego nie działa?

Piśmiennictwo:

 

Oceń wpis

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zobacz także
Wróć do bloga

Potrzebujesz POMOCY? Napisz do mnie!

Zawodowo działam na wielu płaszczyznach dlatego aby możliwie jak najszybciej się ze mną skontaktować wybierz interesujący Cię obszar mojej działalności. To pomoże usprawnić naszą komunikację
Napisz do mnie Umów się na wizytę!