Zespół nieszczelnego jelita z angielskiego leaky gut syndrome to stan w którym dochodzi do rozluźnienia połączeń pomiędzy komórkami nabłonka jelita cienkiego. Zwiększona przepuszczalność bariery jelitowej prawdopodobnie przyczynia się do przenikania patogenów lub antygenów pokarmowych do krwioobiegu aktywując tym samym układ odpornościowy i generując stan zapalny w organizmie. Jak uszczelnić jelito i cieszyć się zdrowiem?
Zespół nieszczelnego jelita powiązany jest z różnymi schorzeniami takimi jak: celiakia (zanik kosmków jelitowych), choroba Leśniowskiego- Crohna, zespół jelita nadwrażliwego (IBS) oraz w choroby autoimmunologicznych. W dalszym ciągu trwa debata nad tym czy zespół przesiąkliwego jelita jest przyczyną czy konsekwencją tych chorób[1]
Spis Treści
Zespół nieszczelnego jelita- przyczyny
Czynników odpowiedzialnych za rozluźnienie połączeń ścisłych w jelicie jest wiele. Należą do nich m.in
- Stres[2]
- Czynniki żywieniowe: gluten [3], alkohol, cukier, żywność przetworzona, niedobór składników pokarmowych (witamin i składników mineralnych)[4]
- Przyjmowane leki: antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), antykoncepcja hormonalna[5]
- Zaburzenia mikroflory jelitowej [6], [7]
- Zbyt intensywna aktywność fizyczna [8]
- Zaburzenia rytmu okołodobowego (problemy ze snem) [9]
- Czynniki infekcyjne: bakterie patogenne, pasożyty, grzyby, SIBO oraz ich toksyny [6],
Jak diagnozować przepuszczalność jelit?
Obecnie złotym standardem w diagnostyce nieszczelnego jelita jest poziom zonuliny w kale[10]. Jednak są pewne ograniczenia w badaniu i warto o nich wiedzieć zanim podejmiesz decyzję o jej oznaczeniu. Więcej na ten temat znajdziesz w tym wpisie.
Oprócz stężenia zonuliny, można wykonać również test laktuloza / mannitol w moczu. Inne badania w kierunku oceny rozszczelnienia jelit takie jak „test z buraka” nie ma żadnego potwierdzenia naukowego i nie zaleca się ich wykonywania.
Problem przesiąkliwego jelita – objawy
Jeśli borykasz się z następującymi problemami zdrowotnymi, prawdopodobnie masz problem ze szczelnością jelit.
- Układ pokarmowy: przewlekłe problemy z trawieniem : wzdęcia, bóle brzucha, biegunki (zdecydowanie rzadziej zaparcia)[11]
- Układ nerwowy: problemy z koncentracją, skupieniem uwagi, zaburzenia nastroju (w tym depresja), stany lękowe, przewlekłe zmęczenie, senność po posiłku [12], [13]
- Układ immunologiczny: Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, celiakia, fibromialgia, alergie pokarmowe. [14],[15],[16],[17]
- Skóra: występowanie trądziku, zmian skórnych [18]
- Układ kostno-stawowy: ból stawów[14]
- Układ krążenia: anemia (problemy z wchłanianiem żelaza)[19]
Jak uszczelnić jelito?
Skoro znamy już przyczyny zwiększonej przepuszczalności to warto teraz skupić się na sposobach jej
Postępowanie powinno składać się z kilku kroków:
- Eliminacja czynników infekcyjnych- odpowiedzialnych za rozluźnienie ścisłych połączeń
- Odpowiednia dieta ukierunkowana na leczenie podstawowego problemu
- Probiotyki wykazujące pozytywne działanie w zakresie pracy jelit
- Suplementy diety, o udokumentowanym działaniu na poprawę stanu jelit
Krok1: Eliminacja czynników infekcyjnych
Bez tego nasze działania zmierzające w kierunku uszczelnienia ściany jelita nie będą miały sensu, ze względu na ciągłą obecność czynnika, który odpowiedzialny jest za jej rozszczelnienie. Należy dokładnie zidentyfikować z jakim problemem mamy do czynienia, podjąć aktywne leczenie, a następnie skupić się na suplementacyjnym wsparciem jelit
Krok2: Odpowiednia dieta
Model żywieniowy można dobrać w zależności od ewentualnego czynnika odpowiedzialnego za zwiększoną przepuszczalność bariery jelitowej
- eliminacja glutenu- w celiakii oraz nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten. Białko glutenu dodatnio koreluje ze zwiększoną zonuliną- markerem przepuszczalności jelit
- eliminacja nasion roślin strączkowych – obecność lektyn wiązała się z nieprawidłową reakcją układu immunologicznego
- dieta low FODMAP– wykorzystywana w leczeniu SIBO
- dieta bez cukru- leczenie Candida i infekcji pasożytniczych
Krok3: Probiotyki
Kiedy zaadresujemy problem infekcji, z pewnością warto rozważyć suplementację probiotykami. Oczywiście ich dobór jest uzależniony od tego jaki jest nasz podstawowy cel. Pamiętajmy, że probiotyki odznaczają się szczepo-zależnością. Oznacza to, że konkretny szczep bakterii wykazuję pozytywne działanie w konkretnym zakresie.
Jeden szczep wykazuje pozytywne działanie w leczeniu Candida, drugi w leczeniu Helicobacter pylori, a trzeci będzie miał pozytywny wpływ na barierę jelitową. W tym miejscu skupie się na tych bakteriach probiotycznych które wykazywały skuteczność w leczeniu zespołu jelita przesiąkliwego.
- Lactobacillus rhamnosus GG (Dicoflor)- u dzieci z biegunką kryptosporidialną suplementacja LGG znacząco poprawiła przepuszczalność jelit i poprawiła upośledzoną czynność jelit z biegunką rota wirusową [20]
- Saccharomyces boulardii CNCM I-745 (Enterol)[21]
Krok 4: Suplementy diety
Jest kilka preparatów, które w badaniach wykazywały poprawę w zakresie poprawy funkcjonowania bariery jelitowej. Należą do nich:
- L- glutamina- aminokwas uczestniczący w przywracaniu prawidłowych połączeń między komórkami nabłonka. Z pewnością najlepszy preparat w uszczelnianiu jelita[23]
- Cynk- odpowiedzialny za stabilizowanie wyściółki jelitowej [22]
- Prebiotyk- związek, odżywiający mikroflorę (pokarm dla „dobrych bakterii”), w związku z tym umożliwia utrzymanie prawidłowej flory bakteryjnej [24]
- Witamina D- wpływa pozytywnie na układ odpornościowy i moduluje skład mikroflory [25]
- Kwas masłowy- związek wytwarzany przez bakterie jelitowe, który przede wszystkim stanowi główne źródło energii dla komórek nabłonka jelita grubego. Jeden z lepszych preparatów uszczelniających jelita. [26]
Reasumując:
- Wiele czynników żywieniowych i środowiskowych prowadzi do rozszczelnienia jelit
- Aby skutecznie leczyć problem należy zidentyfikować ewentualne infekcje i podjąć ich aktywne leczenie
- Warto włączyć probiotyk (Dicoflor lub Enterol) najlepiej w połączeniu z prebiotykiem
- Rozważyć współpracę z dietetykiem w zakresie opracowania odpowiedniego modelu żywieniowego