Dieta FODMAP to model żywieniowy dedykowany osobom z problemami jelitowymi. Jej założeniem jest wykluczenie tego, co potencjalnie fermentuje w jelicie. Dzięki tej eliminacji zmniejszają się objawy jelitowe takie jak: wzdęcia, ból brzucha oraz biegunki. W teorii osoby, które borykają się z SIBO czy IBSem powinny odczuć 100% poprawę na tej diecie. Niestety nie zawsze tak się dzieje, a przyczyną tego stanu jest występowanie w naszym codziennym jadłospisie produktów, które mogą być dla jelit problematyczne w zupełnie innym mechanizmie. Co to za produkty i dlaczego nam szkodzą? Poznaj 5 winowajców braku efektów diety FODMAP!
Spis Treści
Na czym polega dieta FODMAP?
Dieta FODMAP została opracowana przez naukowców z Monash University. Ma ona na celu łagodzić objawy zespołu jelita drażliwego (IBS), do których należą: wzdęcia, ból brzucha, biegunki i/lub zaparcia. Mało osób zdaje sobie sprawę z tego, że składa się ona z 3 następujących po sobie faz.
Fazy diety FODMAP
- Faza eliminacji- (dieta low FODMAP)- etap, w którym eliminujemy wszystkie produkty, które odznaczają się wysokim potencjałem fermentacyjnym w jelicie. Listę produktów dozwolonych w tym etapie znajdziesz tutaj
- Faza reintrodukcji – jest to faza, w której powoli wprowadzamy produkty bogate w FODMAP, (zawierające laktozę, fruktany, galaktany, fruktozę, sorbitol itp.) testując przy tym swoją tolerancję po ich spożyciu. Zasady przeprowadzenia fazy reintrodukcji, znajdziesz tutaj
- Faza personalizacji- jest to ostatni etap diety, w którym ostatecznie kształtuje się skład naszej diety. Przy planowaniu tego etapu bierze się pod uwagę, produkty bogate w fodmap, które przeszły pozytywnie fazę reintrodukcji. Następnie zwraca się uwagę, na to aby ich ilość nie była zbyt duża w ciągu dnia. Pozwoli to stopniowo zaadaptować się układowi pokarmowemu do większych ilości „fodmapów” w naszej diecie.
Skoro już wiemy, na czym polega dieta FODMAP to warto wskazać, kilku winowajców którzy mogą dawać objawy jelitowe pomimo tego, że zostały sklasyfikowane jako bezpieczne.
Kawa a dieta low FODMAP
Kawa jest dozwolona na diecie low fodmap. Jednak u wielu osób z zespołem jelita drażliwego (ibs) stanowi problem. Może ona nadmiernie stymulować prace układu pokarmowego, przyczyniając się do wystąpienia skurczów jelita oraz problemów z przyśpieszonym pasażem jelitowym w postaci biegunki. Niestety, badania nad wpływem kawy na motorykę są ograniczone. Te, które zostały przeprowadzone, wykazały, że zarówno kawa zawierająca kofeinę, jak i bezkofeinowa zwiększały aktywność motoryczną jelita grubego [1].
Kawa zawierająca kofeinę miała nieco większy wpływ. Badania te pokazują, że to nie kofeina sama w sobie przyczynia się do nasilenia problemów jelitowych, ale wpływ złożonej kombinacji różnych związków zawartych w ziarnie kawy do których należy szeroka gama polifenoli.
Warto jednak w tym miejscu podkreślić, że pewna grupa osób z zespołem jelita drażliwego może odnieść korzyść z jej picia. Są to osoby, które mają zaparciowy podtyp IBS(u). Kawa, w związku z tym że wpływa na przyśpieszenie pasażu jelitowego, może pomóc w uzyskaniu regularnych wypróżnień u tych osób.
Na koniec rozważań na temat kawy i jej wpływu na jelita nasuwa się jedno pytanie. Pić czy nie pić?
Niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Osobiście uważam, że warto przetestować i na podstawie samopoczucia decydować czy warto ją pić czy może jednak zrezygnować.
Alkohol a dieta low FODMAP
W fazie eliminacji diety low FODMAP dozwolone są alkohole wysokoprocentowe oraz wino. Pomimo tego, że twórcy diety dali zielone światło dla alkoholu, sugerowałabym duża ostrożność w jego spożywaniu. Alkohol wpływa na motorykę przewodu pokarmowego oraz przyczynia się do zwiększonej przepuszczalności jelit i współtowarzyszących zaburzeń wchłaniania[2],[3] Wszystko to prowadzi do rozwoju objawów zespołu jelita drażliwego, do których należą: biegunka, ból brzucha i niestrawność.
Tłuste pokarmy a dieta low FODMAP
Wszystkie tłuszcze zostały sklasyfikowane jako niskofermentujące. Dlatego w diecie low FODMAP nie będą one poddane żadnym ograniczeniom. Chciałabym jednak zwrócić uwagę na jedną dość istotna kwestię. Tłuszcz spowalnia proces opróżniania żołądka. Skutkiem tego będzie długie zaleganie pokarmu w żołądku i generowanie tym samym różnych problemów żołądkowo-jelitowych. Rozpoczynając od refluksu i kończąc na wzdęciach. U osób z zespołem jelita nadwrażliwego obserwujemy zjawisko nadwrażliwości trzewnej, w którym nadmierne rozciąganie ścian żołądka czy jelita wiąże się z bólem.
Temat ten poruszyłam przy okazji innego wpisu zatytułowanego „Czy SIBO to jedna wielka ściema?” Zachęcam Cię do zapoznania się z tym tematem, ponieważ coraz więcej naukowców twierdzi, że nie ilość gazów ale stopień ich odczuwania powoduje problemy, które specjaliści przypisują SIBO [4]
Histamina a dieta low FODMAP
Histamina jest kolejnym potencjalnie problematycznym związkiem, który może dawać objawy ze strony przewodu pokarmowego. Wiele produktów bogatych w histaminę są uznane za low FODMAP. Należą do nich: ryby wędzone, sery dojrzewające, wino czerwone czy orzechy ziemne. Niestety bardzo dużo osób z zespołem jelita drażliwego (ibs) ma problem z nietolerancją histaminy. Bardzo często za ten stan odpowiada dysbioza jelitowa i obecność bakterii, które produkują histaminę[5]. Więcej na temat histaminy i sposobach jej zmniejszania- znajdziesz w tym wpisie.
Pikantne przyprawy a dieta low FODMAP
To kolejna problematyczna grupa produktów. W aplikacji znajdziesz jako dozwolone produkty marynowaną papryczkę jalapeno czy papryczkę habanero. Jednak ich problematyczność jest związana z obecnością kapsaicyny. Mechanizmy, w którym spożywanie pikantnych potraw może wpływać na IBS nie są jeszcez dobrze poznane. Przypuszcza się, że kapsaicyna może modyfikować odczucia żołądkowo-jelitowe poprzez receptory (TRPV1) [6]. Zwiększona liczba tych receptorów jest związana z nadwrażliwością trzewną w jelicie grubym.
Jak widzisz sprawa wcale nie jest taka prosta. Możesz stosować dietę low FODMAP i nadal odczuwać dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Dzieje się tak, dlatego że dieta ta adresuje jeden z potencjalnych problemów w przewodzie. Dlatego bardzo ważne jest prowadzenie dzienniczka. W którym będziesz mógł/ mogła zapisywać wszystko co pożywasz i wypijasz w ciągu dnia wraz z towarzyszącymi Ci objawami. Dzięki tym zapiskom będziesz w stanie ustalić gdzie jeszcze może leżeć problem.