Rozważania na temat tego czy SIBO nie jest w ostatnim czasie sztucznie napompowanym problemem zajmowało mi kilka ostatnich miesięcy. Zawsze kiedy świadomość danego problemu / zjawiska wchodzi do tzw “mainstreamu” różne osoby próbują na tym zbić kapitał czy to zasięgowy czy finansowy. W tym wpisie podzielę się swoimi wnioskami płynącymi z 10 letniego doświadczenia w pracy z pacjentami, w oparciu o analizę badań poświęconych problematyce SIBO.
Spis Treści
SIBO jako najczęściej diagnozowany problem w przewodzie pokarmowym
Na wstępie chciałabym zaznaczyć, że absolutnie nie neguje SIBO jako istotnego zaburzenia gastroenterologicznego. Jednak chciałabym pokazać drugą stronę medalu.
Do tej pory panowało przekonanie, że wzdęcia są wynikiem nadmiernej fermentacji w jelicie. A co jeśli bym Ci powiedziała, że to nie ilość gazów stanowi problem, ale zwiększona wrażliwość ich odczuwania?
Na ten trop natrafiłam podczas czytania publikacji, w których wielokrotnie wykazano, że ilość gazów w przewodzie pokarmowym u osób z problemami jelitowymi jest porównywalna do ilości jakie obserwowano u zdrowych ochotników. Gdzie zatem leży problem?
Odpowiedzi brzmi w nienaturalnie zwiększonym odczuwaniem obecności tych gazów, u osób z zespołem jelita drażliwego. Problem ten nazywamy NADWRAŻLIWOŚCIĄ TRZEWNĄ i właśnie o tym będzie traktował poniższy wpis.
Czym jest nadwrażliwość trzewna?
Nadwrażliwość trzewna jest to zwiększona wrażliwość na normalne, prawidłowe bodźce, które u zdrowej osoby nie wywołują najmniejszego dyskomfortu. Sygnały bólowe mogą być przekazywane do mózgu poprzez zakończenia nerwowe w błonie śluzowej jelit. Aby dokładnie wytłumaczyć Ci jak dochodzi do rozwoju nadwrażliwości trzewnej muszę przedstawić Ci dwóch bohaterów dzisiejszego wpisu. Pierwszym jest bariera jelitowa, drugim oś mózg- jelito.
Oś mózg- jelito i jej udział w rozwoju nadwrażliwości trzewnej
Myślę, że każdy słyszał o sławetnej osi mózg- jelito. Jest to istotna droga, w której ruch przebiega dwukierunkowo tzn. sygnały z jelita wędrują do ośrodkowego układu nerwowego (mózgu) tam są przetwarzane i interpretowane. Na poziomie kory mózgowej dochodzi do uświadomienia bólu, następnie informacja z OUN wraca z powrotem do jelit gdzie wywołuje określoną reakcję.
W przekazywaniu sygnału uczestniczą dwa rodzaje receptorów
- Mechanoreceptory – które dominują w żołądku oraz okrężnicy. Są one pobudzone w wyniku rozciągania ich ścian (zwiększania napięcia). Teraz powróćmy do naszej definicji nadwrażliwości trzewnej. Mówiłam, że osoby, które jej doświadczają reagują niewspółmiernie na dany bodziec, dlatego nawet niewielkie rozciągnięcie ściany żołądka u osób z nadwrażliwością trzewną powoduje uczucie rozpierania w nadbrzuszu. Dodatkowo rozciągnięcie ścian żołądka jest sygnałem pobudzającym ośrodek sytości, w związku z tym osoby nawet po spożyciu niewielkiej objętości bardzo szybko odczuwają sytość poposiłkową.
- Chemoreceptory – dominują w jelicie cienkim i odbierają sygnały chemiczne w postaci określonych związków: aminokwasów, amin biogennych itp. Przekazują one informację i drażnią zakończenia nerwowe wywołując rekacje bólowe.
Bariera jelitowa i jej funkcjonowanie w nadwrażliwości trzewnej
Drugim bohaterem jest bariera jelitowa . Jest to struktura, która oddziela światło jelita od środowiska wewnętrznego ustroju. W największym skrócie można powiedzieć, że stanowi je warstwa ściśle przylegających komórek, które uniemożliwiają przenikanie różnym niepożądanym związkom do głębszych warstw jelita gdzie znajdują się komórki układu odpornościowego. W tym wpisie dokładnie dowiesz się jak uszczelnić barierę jelitową. Aktywacja komórek układu odpornościowego przyczynia się do rozwoju nadwrażliwości trzewnej. W jakim mechanizmie to następuje?
Komórka tuczna i jej amunicja w rozwoju nadwrażliwości trzewnej
W tym miejscu muszę przedstawić głównego winowajcę czyli komórkę tuczną, Jest to struktura , która w swoich ziarnistościach zawiera cały arsenał broni, a jego aktywacja wiąże się z wywołaniem określonych reakcji w organizmie Komórki tuczne muszą być aktywowane aby móc uwolnić swoją amunicję.
Zatem prześledźmy wspólnie jakie czynniki mają wpływ na ich pobudzenie. Jest to istotne, ponieważ kiedy je wyeliminujesz zmniejszysz natężenie objawów.
- Stres – niektóre osoby pod wpływem silnych emocji silnie czerwienią się na twarzy, szyi i dekolcie jest to nic innego jak reakcja uwalniania histaminy z komórki tucznej pod wpływem kortyzolu.
- Nieprawidłowa mikroflora jelitowa- niektóre bakterie mają zdolność produkcji metabolitów, które również łączą się z komórką tuczną powodując jej aktywacje.
- Alergie- białka niektórych alergennych pokarmów wiążą się z komórką tuczną powodując wyrzut histaminy i miejscową reakcję alergiczną. Co ciekawe reakcja ta ma charakter lokalny, ograniczony tylko do jelit. Wykazały to badania biopsji błony śluzowej jelita osób z IBSem po prowakacji konkretnym antygenem pokarmowym. Zaobserwowano u nich zwiększoną aktywację komórek tucznych (komórek zaangażowanych a alergię) w błonie śluzowej jelita ale bez wzrostu poziomu IgE we krwi. Co tłumaczy fakt, dlaczego badania alergiczne wychodzą ujemnie pomimo ewidentnej reakcji układu pokarmowego po spożyciu konkretnego produktu.
- Cząsteczki stanu zapalnego- przyczyniają się one do powstania błędnego koła zaburzeń jelitowych, bowiem aktywując komórki tuczne jeszcze bardziej podkręcają toczący się stan zapalny w jelicie.
Arsenał broni zdeponowany w komórce tucznej jako aktywator nadwrażliwości trzewnej
Bardzo szerokim, należą do niej między innymi histamina, protezy, serotonina, leukotrieny , cytokiny, chemokiny. To one powodują nadwrażliwość trzewną i dzieje się to w trojaki sposób.
- Po pierwsze bezpośrednio drażnią zakończenia neuronów czuciowych, które odbierają sygnał i przetwarzają wywołując reakcje, czyli ból
- Po drugie związki te wpływają na mięśnie gładkie jelit, przyczyniają się zmian w ich motoryce oraz przyczyniają się do występowania spastyczności “skurczowych bólów brzucha”
- Po trzecie generują stan zapalny, który wtórnie również wywołuje reakcje bólowe.
Podsumowując, problem wzdęć i bólu brzucha nie musi zawsze oznaczać nadmiaru gazu w przewodzie pokarmowym, może wiązać się z nieprawidłowym wzorcem odczuwania bodźców pochodzących z jelit, sugerując nadwrażliwość trzewną. Niewykluczone, że obecność w przeszłości SIBO mogło wpłynąć na ten stan. Zwłaszcza, że obecnie mamy bardzo dużo doniesień naukowych, które wskazują na związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy przebytymi infekcjami jelitowymi, a rozwojem nadwrażliwości trzewnej