SIBO – przyczyny, objawy i leczenie.

Coraz większa grupa osób boryka się z problemem uporczywych wzdęć, gazów i biegunek  Niestety w większości przypadków objawy te przypisywane są zespołowi jelita drażliwego, bez uprzednio wykonanej diagnostyki wykluczającej inne potencjalne przyczyny wyżej wymienionych dolegliwości. Coraz częściej okazuje się, że rozpoznanie SIBO i włączenie odpowiedniego leczenia w znacznym stopniu redukuje uciążliwe dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, W poniższym wpisie dowiesz się wszystkiego o SIBO- przyczyny, objawy i leczenie.  Co zwiększa ryzyko wystąpienia SIBO? Dlaczego tak ważne jest leczenie choroby podstawowej aby uzyskać trwałą poprawę samopoczucia 

Czym jest SIBO?

zespół SIBO z ang (small intestinal bacterial overgrowth) jest to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. W największym uproszczeniu, można go scharakteryzować jako zbyt duża ilość bakterii, które znalazły się w niewłaściwym miejscu.

Jelito cienkie, w którym diagnozuje się przerost bakteryjny, jest miejscem intensywnego trawienia i wchłaniania. Ten odcinek układu pokarmowego charakteryzuje się stosunkowo niewielką ilością bakterii. Ich zbyt duża liczebność w tym miejscu zakłóca wyżej wymienione procesy przyczyniając się do nasilenia fermentacji w jelicie. Skutkiem procesów fermentacyjnych jest produkcja dużej ilości gazów, które powodują wzdęcia oraz ból brzuch[1]

Objawy SIBO

Przerost flory bakteryjnej w jelicie cienkim manifestuje się różnymi problemami w przewodzie pokarmowym. Do najbardziej powszechnych objawów SIBO zaliczamy[1]:

• nadmiar gazów w jelicie, jako wynik fermentacji bakteryjnej 
• wzdęcia, konsekwencja kumulacji dużej ilości gazów w przewodzie pokarmowym 
• ból brzucha, spowodowany problem z ewakuacja gazów z jelita cienkiego 
• refluks, zgaga w konsekwencji gromadzenia dużej ilości gazów i wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej, która „wypycha” kwas z żołądka do przełyku 
• biegunka i/lub zaparcia,
• niedobory witamin: B12, kwasu foliowego oraz składników mineralnych: żelaza,. SIBO powoduje zaburzenia wchłaniania 
• migrenowe bóle głowy- niektóre bakterie mają zdolność produkcji histaminy. Aminy biogennej odpowiedzialnej za inicjowanie migren 
• problemy dermatologiczne (trądzik różowaty)- zakłócenia w funkcjonowania osi jelito-skóra

 Diagnostyka SIBO- Wodorowy test oddechowy 

SIBO diagnozuje się za pomocą wodorowego testu oddechowego. Badanie polega na wypiciu odczynnika fermentującego w jelicie w postaci laktulozy lub glukozy, a następnie pomiarze  wodoru w wydychanym powietrzu w interwałach 20 minutowych. Całe badanie trwa 3 godziny, a po ich upływie osoba dostaje wynik potwierdzający lub wykluczający diagnozę SIBO.  Test w kierunku SIBO możesz wykonać tutaj

Przyczyny SIBO – Jak ustalić gdzie leży problem?

Skuteczne leczenie SIBO polega na znalezieniu źródła problemu, a następnie jego odpowiednie  zaadresowanie. Tylko takie działanie pozwali nam raz na zawsze pozbyć się problemu[2]

Na wstępie chciałabym uprzedzić, że szukanie potencjalnych przyczyn rozwoju SIBO jest czasochłonne i niejednokrotnie odbywa się metodą prób i błędów. 

Przyczyny występowania SIBO możemy podzielić na 3 grupy 

1. Zaburzenia trawienia i wchłaniania 
2. Upośledzona motoryka przewodu pokarmowego 
3. Nieprawidłowości anatomiczne

1. Zaburzenia trawienia i wchłaniania jako przyczyna SIBO

Prawidłowe procesy trawienia i wchłaniania są warunkiem prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Niestrawiony pokarm stanowi idealną pożywkę dla bakterii, co stymuluje ich wzrost w jelicie cienkim. Podobna sytuacja występuję wtedy kiedy mamy do czynienia z zaburzeniami wchłaniania, Składniki pokarmowe są „zagarnianie” przez bakterie, a następnie fermentowane. 

Przyjrzyjmy się zatem przyczynom zaburzeń trawienia, a tym samym potencjalnym  czynnikom ryzyka rozwoju SIBO:

1. Infekcja Helicobacter pylori- Obecność bakterii w żołądku wiąże się ze zwiększeniem pH soku żołądkowego (z silnie kwasowego w kierunku obojętnego) co znacząco upośledza proces trawienia białka[3] 
2. Stosowanie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP)- podobnie jak infekcja Helicobacter pylori zmniejsza kwasowość treści żołądka i pogarsza proces trawienia białka[4]
3. Refluks żółciowy- Problem w którym żółć zamiast spływać do dwunastnicy cofa się do żołądka. W tej sytuacji mamy również do czynienia z zobojętnieniem soku żołądkowego i pogorszeniem procesów trawienia[5]
4.  Zaburzenia pracy trzustki- Trzustka jest gruczołem produkującym całą gamę enzymów rozkładających składniki odżywcze w postaci białka, tłuszcze, węglowodany do najprostszych form wchłanianych w jelicie cienkim[6]

Jakie problemy zdrowotne mogą powodować zaburzenia wchłaniania?

1. Celiakia, a w zasadzie zanik kosmków jelitowych odpowiedzialnych za prawidłowe wchłanianie [7]
2. Choroby zapalne jelit: Crohn, Colitis Ulcerosa. Stan zapalny obejmujący ścianę jelita znacząco upośledza procesy wchłaniania[8] 
3. Resekcja jelita czczego 
4. Obecność pasożytów, szczególnie Giardia lamblia[9]

2. Upośledzona motoryka przewodu pokarmowego jako przyczyna SIBO

Brak znacznej ilości bakterii w jelicie cienkim jest wynikiem silnej perystaltyki, która niczym zmiotka wymiata niestrawione resztki pokarmowe oraz komórki bakteryjne z jelita cienkiego do jelita grubego. Kiedy czynność perystaltyczna się zmniejsza, panują idealne warunki do tego aby różne mikroorganizmy mogły skolonizować jelito

Zatem przyjrzyjmy się problemom/ jednostkom chorobowym, które odpowiedzialne są za spowolnienie perystaltyki 

1. Niedoczynność tarczycy- Hormony tarczycy zawiadują pracą całego układu pokarmowego, a w szczególności regulują perystaltykę[10]
2. Zaburzenia funkcjonowania wędrującego kompleksu mioelektrycznego (MMC). Kompleks ten pełni rolę sprząta, który sprząta jelita po posiłku. W skrócie wymiata wszystko co jest niepotrzebne i potencjalnie szkodliwe. Praca tej struktury najczęściej jest zaburzona na skutek tzw. „jelitówek”[11]
3. Stosowanie leków przeciwbólowych opiatów.[12]
4. Choroby neurologiczne: stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, twardzina układowa)[13]
5. Cukrzyca- dysfunkcja pracy nerwu błędnego odpowiedzialnego za prawidłową ruchliwość jelit [14]

3. Zaburzenia anatomiczne, które prowadzą do rozwoju SIBO

1. Obecność uchyłków- drobnych kieszonek powstających na skutek uwypuklenia się mięśniówki. Jest to idealna miejsce do namnażania bakterii [15]
2. Przetoka jelitowa 
3. Przerost endometrium (endometrioza) [16]
4. Zaburzenia funkcjonowaniu zastawki krętniczo- kątniczej [17]
5. Zrosty po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej[18]

Leczenie SIBO- Jak wygląda?

W leczeniu SIBO stosuje się antybiotyk. Warto jednak wiedzieć, że jest to tylko i wyłącznie leczenie objawowe, polegające na usunięciu nadmiaru bakterii. Takie działanie w żaden sposób nie adresuje przyczyny. 

Aby mówić o skutecznym leczeniu SIBO należy zacząć od identyfikowania, a następnie leczenia choroby podstawowej. Dlatego tak szczegółowo opisałam przyczyny przerostu bakteryjnego. 

Jak przebiega leczenie SIBO?

1. Antybiotyki i/lub  zioła o działaniu przeciwbakteryjnym 
2. Dietę low FODMAP 
3. Leki i/lub zioła prokinetyczne 
4. Probiotyki (zazwyczaj w późniejszym etapie)

Poniżej po krótce opisze poszczególne etapy leczenia SIBO

Antybiotyki podstawą leczenia SIBO 

Obecnie objawy zespołu rozrostu bakteryjnego SIBO leczy się antybiotykiem zawierającym substancję czynną rifaksyminę.  Podkreślę jednak po raz kolejny, że  jedynym  sposobem na skuteczną eradykację SIBO jest znalezienie przyczyny i leczenie choroby podstawowej. Jeśli rozpoczynasz terapię Xifaxanem obejrzyj załączony poniżej film, w którym wyjaśniam jakich błędów należy unikać podczas leczenia farmakologicznego. 

Dieta FODMAP- łagodzenie objawów SIBO

Jest to model żywieniowy oparty na eliminacji produktów fermentujących w jelicie. Ich usunięcie z diety w SIBO ma dwojakie korzyści. Z jednej strony przyczynia się do odcięcia bakterii od pożywki, co jest swego rodzaju formą zagłodzenia niedobitków, które ostały się po kuracji antybiotykowej. Z drugiej strony w znacznym stopniu zmniejsza objawy rozrostu bakteryjnego w postaci gazów, wzdęć oraz biegunek[20]

Dieta FODMAP składa się z trzech następujących po sobie faz, których przejście gwarantuje wyeliminowanie uciążliwych problemów jelitowych.

O diecie FODMAP i jej etapach przeczytasz w tym wpisie. Znajdziesz tam również listę produktów dozwolonych w fazie eliminacji!

Leki i/ lub zioła prokinetyczne jako element zapobiegający nawrotom SIBO 

Włączenie prokinetyków jest bardzo ważnym elementem leczenia, ponieważ adresują jedną z najczęściej występujących przyczyn rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego, czyli zaburzenia wędrującego kompleksu mioelektrycznego[1]

Do leków prokinetycznych zaliczamy następujące preparaty:

• Prokit
• Tribux
• Ircolon 
• Debretin
• Debridat 

Zioła, które wykazują działanie prokinetyczne to:

• Iberogast 
• Triphala 
• Imbir 

Probiotyki w leczeniu SIBO

Suplementacja probiotykami w przypadku SIBO jest kontrowersyjna. Przede wszystkim dlatego, że dobór odpowiedniego szczepu bakteryjnego bywa problematyczny. Zły dobór probiotyku może zniweczyć wszelkie wcześniej podjęte działania, zwłaszcza kiedy nie zaadresujemy przyczyny, która wywołała problem. 

Kiedy musisz zachować ostrożność podczas stosowania probiotyku?

1. Kiedy podejrzewasz zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego- ryzyko ponownej kolonizacji bakteryjnej jelita cienkiego 
2. W sytuacji kiedy przewlekle przyjmujesz leki zmniejszające wydzielanie kwasu w żołądku

Jakie probiotyki mogą się sprawdzić przy SIBO?

• Enterol- według badań suplementacja tym szczepem zmniejsza stężenie wodoru w wydychanym powietrzu[21]
• Alflorex- preparat zawierający szczep Bifidobacterium infantis 35624, który nie wykazuje tendencji do kolonizacji jelita cienkiego[22]

Wszystkie praktyczne informacje dotyczące probiotykoterapii w SIBO znajdziesz tutaj 

Problem SIBO jest wieloczynnikowy, a  jego skuteczne leczenie jest możliwe dzięki wnikliwej analizie przyczyn które do niego prowadzą. Leczenie antybiotykowe powinno być uzupełnione odpowiednio przeprowadzoną dietą oraz rozsądną probiotykoterapią. Aby lepiej zrozumieć proces leczenia SIBO poniżej przedstawiłam krótkie kompendium wiedzy z zakresu poszczególnych elementów leczenia:

1. Dieta przy SIBO-dieta low FODMAP 

• https://hackyourhealth.pl/low-fodmap/
• https://hackyourhealth.pl/dieta-low-fodmap-w-zespole-jelita-drazliwego/

2. Probiotyki w  SIBO- Jak wybrać?

• https://hackyourhealth.pl/probiotyki-w-sibo/
• https://hackyourhealth.pl/probiotyki-w-sibo-i-ibsie-bakterie-glebowe/