Jak mikroflora jamy ustnej wpływa na zdrowie jelit? Jama ustna zawiera drugą co do wielkości społeczność bakteryjną zaraz po jelitach. Ale za to plasuje się na pierwszym miejscu pod względem różnorodności bakteryjnej. W dzisiejszym wpisie poruszę zagadnienie, o którym bardzo mało mówi się w przestrzeni internetowej, a szkoda….. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, jak wiele różnych chorób bierze się z dysbiozy jamy ustnej. Ten wpis ma pokazać jak ważna jest prawidłowa mikroflora jamy ustnej w kontekście funkcjonowania jelit.
Spis Treści
Dlaczego mikrobiom jamy ustnej jest ważny?
Kiedy mówimy o ogromnej społeczności bakterii mamy na myśli 1000 różnych gatunków, zorganizowanych w dziewięć grup. Większość z tych bakterii jest nieszkodliwa i zazwyczaj nie powoduje chorób u zdrowych osób. Są jednak pewne czynniki, które mogą sprawić, że baterie potencjalnie niepatogenne mogą stać się problematyczne. Należą do nich między innymi: choroby przewlekłe, długotrwałe stosowanie leków czy deficyty układu odpornościowego.
Bakterie w jamie ustnej znajdują się na zębach, ślinie, błonie śluzowej policzków czy podniebienia. Większość z nich żyje na języku, szczególnie w jego tylnej części.Ta lokalizacja anatomiczna ma pewne unikalne warunki fizykochemiczne, które modulują skład bakterii. Obszar ten wykazuje bowiem najniższą ilość tlenu, co jest podobne do warunków panujących w jelicie[1]
Oś oralno- jelitowa i jej znaczenie w funkcjonowaniu jelit
Patogeny jamy ustnej i bakterie komensalne mogą przemieszczać się do innych części ciała na kilka sposobów. Jednym z nich jest tzw. oś oralno-jelitowa[2]Mikrobiom jamy ustnej i mikrobiom jelit są ze sobą powiązane. Połączenie to jest kluczowe dla zrozumienia, w jaki sposób zdrowie jamy ustnej wpływa na ogólny stan naszego organizmu.
Jelita mogą ułatwiać rozprzestrzenianie się patogenów z jamy ustnej po całym organizmie. Inną ścieżką jest przejściowa obecność bakterii we krwi. Zjawisko to nosi nazwę bakteriemii i może do niego dojść na skutek pewnych czynności związanych z higieną jamy ustnej, podczas której dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej. To z kolei umożliwia tym samym bakteriom lub ich toksynom przedostanie się do krwiobiegu[3]
Jama ustna jest miejscem występowania bakterii, które mogą wywołać różne choroby ogólnoustrojowe. Wśród tych patogenów znajdują się Porphyromonas gingivalis czy Fusobacterium nucleatum. Bakterie te mogą migrować z języka do śliny, a następnie do krwiobiegu przez tkanki jamy ustnej. W ten sposób inicjując początek różnych chorób takich jak: miażdżyca, choroby serca, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Alzheimera a nawet rak jelita grubego.
Jak bakterie jamy ustnej wpływają na zdrowie jelit
To co jest warte podkreślenia to fakt, że bakterie jamy ustnej nie mają tendencji do życia w zdrowym jelicie, które jest już i tak siedliskiem obfitej mikrobioty. Niemniej jednak stwierdzono, że osoby cierpiące na choroby jelit mają zwiększoną ilość bakterii pochodzących z jamy ustnej.
Badacze pobrali próbki śliny od pacjentów z chorobą zapalną jelit i umieścili je w jelitach myszy wolnych od bakterii. Zaobserwowali, że przeszczep w niektórych przypadkach doprowadził do zapalenia jelit u tych gryzoni. Zidentyfikowali konkretny gatunek bakterii o nazwie Klebsiella pneumonia, który powszechnie występuje w jamie ustnej człowieka, ale rzadko w jelitach. Sformułowali następujący wniosek: Obecność Klebsielli w jelitach wiąże się z rozwojem stanu zapalnego w jelicie.
Naukowcy jednak kontynuowali, badanie żeby zweryfikować jak będzie wyglądała sytuacja w przypadku myszy z prawidłową mikroflorą jelitową. W tym celu umieścili próbki śliny w jelitach zdrowych myszy. Okazało się , że w zdrowych jelitach Klebsiella nie była w stanie się zadomowić, więc nie powodowała żadnych problemów. Następnie badacze próbowali zakłócić tę równowagę biologiczną w jelitach podając myszom antybiotyki. Wtedy zaobserwowali, że Klebsiella wywołała stan zapalny w jelicie.
Wnioski płynące z tego badania są następujące. Gdy prawidłowa mikrobiota jelitowa uległa zmianie, na przykład w wyniku przyjmowania antybiotyków, Klebsiella była w stanie skolonizować jelito. Jej obecność w jelicie wiąże się ze stanem zapalnym, który u osób z predyspozycją genetyczną może przyczynić się do rozwoju choroby zapalnej jelit. Zatem jama ustna może być rezerwuarem potencjalnych bakterii chorobotwórczych, które dostają się do jelit mogą zainicjować lub zaostrzyć przebieg choroby zapalnej jelit. Intensywne stosowanie antybiotyków może zaburzyć równowagę mikrobiomu jelitowego. Otwierają drogę potencjalnie patogennym bakteriom jamy ustnej do kolonizacji jelita. Dlatego też, według autorów badania, zaleca się unikanie nadmiernego i długotrwałego stosowania antybiotyków. Przytoczone badanie pokazuje, że skupianie uwagi na bakteriach pochodzących z jamy ustnej, szczególnie z rodzaju Klebsiella, może stanowić strategię terapeutyczną w leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit, a także wielu innych schorzeń[5]
Jak dbać o mikrobiom jamy ustnej?
Skoro wiemy, że mikroflora jamy ustnej może odgrywać kluczową rolę w zdrowiu jelit i całego układu pokarmowego warto powiedzieć kilka zdań na temat tego jak dbać o higienę jamy ustnej. Do metod zapobiegania i leczenia dysbiozy jamy ustnej, opartych na badaniach naukowych, należą [6], [7]
- Utrzymywanie dobrych praktyk higieny jamy ustnej. Regularne szczotkowanie, nitkowanie i coroczne kontrole stomatologiczne. Leczenie chorób przyzębia są również kluczowe w utrzymaniu zdrowia jamy ustnej
- Zmiana stylu życia : rzucenie palenia, radzenie sobie ze stresem i przestrzeganie prawidłowej diety z pewnością pomogą w utrzymaniu równowagi mikrobiologicznej jamy ustnej.
- Probiotyki: Dysbioza jamy ustnej, może manifestować się nieprzyjemnym zapachem z ust, czy wystąpieniem trudnego do usunięcia nalotu na języku. Warto w takiej sytuacji posiłkować się probiotykami, które wspomagają utrzymanie równowagi mikrobiologicznej jamy ustnej. Zapobiegają one rozwojowi bakterii odpowiedzialnych za choroby dziąseł i przyzębia. Badania wykazały, że pomocnym szczepem w walce o równowagę mikrobiologiczną jamy ustnej może być Streptococcus salivarius K12[8]
Niestety wielu specjalistów zajmujących się problematyką jelitową zapomina, że układ pokarmowy to system naczyń połączonych. Nie da się skutecznie leczyć problemów jelitowych, jeśli na wyższych piętrach układu pokarmowego wciąż występują niezaadresowane problemy. Pamiętaj, że mikroflora jamy ustnej nie jest obojętna dla funkcjonowania jelit ale również całego organizmu.