Spis Treści
Czym jest bakteria Helicobacter pylori?
Jest to bakteria gram ujemna , która bytuje w żołądkach ludzi już od wielu tysięcy lat, właściwie od początku istnienia ludzkości Stopień zakażenia jest bardzo zróżnicowany regionalnie. W Europie Zachodniej i Ameryce Północnej zakażone jest 20–40% populacji, natomiast w krajach rozwijających się: czyli Ameryce Południowej, Afryce , a także w niektórych regionach Azji stopień zakażenia jest znacznie częstszy i wynosi ponad 80% zamieszkującej tam ludności. Obecnie szacuje się, że w Polsce jest 67% zakażonych osób, czyli dużo więcej niż wielu innych krajach Europy
Jakie są objawy obecności bakterii Helicobacter pylori?
Okazuje się, że większość osób pomimo zarażenia bakterią nie rozwija specyficznych objawów. Jest to bardzo podstępne, ponieważ obecność H. pylori powoduje postępujące zniszczenie wyściółki żołądka. Konsekwencją tego jest a rozwój choroby wrzodowej oraz nowotworów żołądka.
Do specyficznych objawów obecności H. pylori należą:
- Zgaga
- Nieprzyjemny zapach z ust
- Odbijanie i wzdęcia
- Biegunka lub zaparcia
- Ból w górnej części brzucha
- Problemy z połykaniem
- Niezamierzona utrata masy ciała (szczególnie w przypadku dzieci)
- Brak apetytu (szczególnie w przypadku dzieci)
Jednostki chorobowe powiązane z obecnością bakterii Helicobacter pylorii
Bakteria Helicobater pylori wytwarza enzym ureazę, dzięki której może neutralizować kwaśne środowisko występujące w żołądku. Dzięki temu możliwe jest jej przeżycie w tak niesprzyjających warunkach jakie w nim panują.
Produktami ubocznymi reakcji ureazy z kwasem solnym jest dwutlenek węgla oraz amoniak. Ten ostatni jest odpowiedzialny za nieprzyjemny zapach z ust, Konsekwencje obecności Helicobactera w żołądku są dosyć poważne i obejmują następujące zaburzenia
Niestrawność oraz problemy imitujące zespół jelita drażliwego
Zmiana pH z silnie kwasowego w kierunku obojętnego przyczynia się do problemów z trawieniem. Enzym zaangażowany w trawienie białek (pepsyna) aktywowany jest pod wpływem silnie stężonego kwasu solnego. Nieodpowiednie pH przyczynia się do problemów z prawidłowym rozkładem białka przyczyniając się do niestrawności, która może manifestować się na kilka możliwych sposobów
- uczuciem zalegania pokarmu w żołądku , często określana jako” kamień w żołądku”
- zgagą/ pieczeniem w przełyku
- zaparciami – nieprawidłowe strawione białko, przechodzi do dalszych odcinków przewodu pokarmowego, gdzie uruchamiane są procesy gnilne przeprowadzane przez bakterie. W wyniku ich działalności dochodzi do problemów z wypróżnieniami
Anemia i inne niedobory pokarmowe
Za problemy w przyswajaniu cennych składników odżywczych również odpowiada nieprawidłowe pH soku żołądkowego. Kiedy jego wartość rośnie w kierunku obojętnego dochodzi do zaburzeń w przyswajaniu żelaza oraz witaminy B12 ,co niejednokrotnie prowadzi do rozwoju anemii.
Mechanizmów, które przyczyniają się do niedoborów żelaza w przebiegu infekcji H pylori jest wiele. Należą do nich: zwiększona utrata żelaza z powodu krwotoku, choroba wrzodowa lub rak żołądka, zmniejszone wydzielanie kwasu żołądkowego i kwasu askorbinowego z powodu stanu zapalnego, współzawodnictwo o dostępność żelaza, ponieważ jest ono istotnym czynnikiem wzrostu H. pylori, które konkuruje z gospodarzem o jego absorpcję.
Ponadto odpowiednio stężony kwas potrzebny jest do przyswajania mikroelementów takich jak: cynk czy wapń, a ich niedobory niosą za sobą poważne konsekwencje dla organizmu.
Przerost bakteryjny w jelicie cienkim (SIBO)
SIBO jest coraz częściej występującym zaburzeniem w naszym społeczeństwie. Możliwych przyczyn zaangażowanych w jego rozwój jest wiele.
Jedną z nich jest obecność H. pylori, który upośledza czynność wydzielniczą żołądka. Silnie stężony kwas w żołądku jest strażnikiem czystości w układzie pokarmowym. Zapobiega przenikaniu drobnoustrojów do dalszych odcinków przewodu pokarmowego i zmniejsza szanse rozwoju różnych infekcji bakteryjnych w jelitach. Zwiększenie pH jest niejako otwarciem wrót dla różnych patogenów i zaproszenie ich do tego żeby na stale zagościły w naszym układzie pokarmowym
Wrzody żołądka i dwunastnicy
Obecnie podaje się dwie główne przyczyny rozwoju choroby wrzodowej żołądka. Pierwsza z nich to infekcja H. pylori, druga to przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Szacuje się, że infekcja H Pylori zwiększa nawet 3,5 razy wystąpienie choroby wrzodowej, ponieważ generuje miejscowy stan zapalny. Niszczy przy tym wszelkie mechanizmy obronne śluzówki żołądka, przeciwdziałające rozwojowi nadżerek i wrzodów. Pomimo tego, że bakteria bytuje w żołądku to może powodować również wrzody dwunastnicy.
Rak żołądka
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) sklasyfikowała H. pylori jako czynnik rakotwórczy klasy I .
Zakażenie H. pylori zostało uznane za główny czynnik ryzyka raka żołądka. Przewlekłe zakażenie H. pylori, trwające kilkanaście lat, jest związane z ogromną większością przypadków gruczolakoraka żołądka (95%). Jednak rak żołądka może czasem rozwinąć się nawet po wyeliminowaniu H. pylori, wiąże się to z swoistym spaczeniem układu odpornościowego, który nadal „widzi” intruza generując w dalszym ciągu stan zapalny w wyściółce żołądka.
Choroby autoimmunologiczne tarczycy
Autoprzeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycy (TPO) i tyroglobulinie znacznie spadły u pacjentów z dodatnim wynikiem H. pylori, którzy przyjęli leczenie eradykacyjne, ale nie u tych, którzy odmówili leczenia . Dodatkowo zakażenie H. pylori może zmniejszać skuteczność leczenia tyroksyną w postaci Eutyroxu lub Letroxu u pacjentów z niedoczynnością tarczycy.
Choroby skóry
W niektórych badaniach wskazuje się na pozytywną korelację pomiędzy infekcją H. pylori a rozwojem problemów skórnych, do których należy łuszczyca, trądzik różowaty oraz pokrzywki o nieznanej etiologii. Eradykacja bakterii wiązała się z istotną poprawą objawów.
Cukrzyca typu 2
Wpływ Helicobactera pylori na rozwój cukrzycy typu 2 jest ciągle intensywnie badany, w celu ustalenia możliwych związków przyczynowo-skutkowych . Do tej pory udało się znaleźć kilka możliwych powiązań. Infekcja Helicobacterem:
- zwiększa stan zapalny, który nasila insulinooporność w przebiegu cukrzycy typu 2
- wpływa na hormony żołądkowo- jelitowe, które regulują wydzielanie insuliny.
- przyczynia się do nasilenia postępu choroby. Wykazano, że u osób z obecnością bakterii częściej odnotowywano powikłania w postaci : nefropatii, neuropatii i retinopatii, oraz choroby wieńcowej.
Dodatkowo, grupa osób z cukrzycą typu 2 jest bardziej narażona na infekcje Helicobacterem pylori.
Dlaczego cukrzycy, są grupą ryzyka rozwoju infekcji?
- Odznaczają się słabą odpornością, która predysponuje do rozwoju różnych infekcji nie tylko w drogach oddechowych, ale również w przewodzie pokarmowym
- Osoby z cukrzycą bardzo często mają obniżoną motorykę przewodu pokarmowego i tym samym zaburzone wydzielanie kwasu. Oba te czynniki mogą sprzyjać kolonizacji patogenów i infekcjom jelitowym
- Osoby z cukrzycą są częściej narażone na patogeny niż ich zdrowi rówieśnicy , ze względu na częste pobyty w szpitalu, który jest rezerwuarem wielu patogenów.
Choroby układu krążenia
Podobnie jak w przypadku cukrzycy, związek pomiędzy infekcją bakteryjną a rozwojem chorób układu krążenia jest cały czas badany. Podstawy do rozważań na temat wpływu infekcji na rozwój zaburzeń metabolicznych dały badania, w których powiązano zakażenie H. pylori ze zmianami poziomu cholesterolu. Podwyższony poziom cholesterolu LDL koreluje ze stopniem zapalenia żołądka, a eradykacja H. pylori normalizuje jego poziomy. Zakażenie H. pylori wiązało się również z stwardnieniem tętnic i zwiększało ryzyko chorób tętnic obwodowych w niektórych badaniach.
Pomimo tego, że choroba wrzodowa już od dawna został powiązana z rozwojem zaburzeń kardiologicznych to jednak do dania dzisiejszego badana jest kwestia, czy czynnikiem sprawczym w obu przypadkach jest infekcja H. pylori. Na pewno głównym argumentem za tym przemawiającym jest fakt, że jej obecność wiąże się z obniżonym poziomem witaminy B12 we krwi, przez co może przyczyniać się do zwiększonego poziomu homocysteiny, białka, zaangażowanego w rozwój zmian miażdżycowych.
Choroby neurodegeneracyjne
Wszelkie dyskusje na temat potencjalnego wpływu Helicobactera na chorobę Alzheimera rozpoczęły się od badań laboratoryjnych, w którym wykazano, że infekcja wyżej wymienioną bakterią bierze udział w tworzeniu struktur amyloidowych, odgrywających niebagatelną rolę w patogenezie tej choroby Jednak do dnia dzisiejszego badania te nie zostały zreplikowane w populacji osób chorujących, zatem opieranie się na dowodach uzyskanych in vitro „próbówce” nie są do końca miarodajne. Jednak dosyć duże badanie przekrojowe wykazało, że zakażenie H. pylori było silnie związane z gorszymi funkcjami poznawczymi u osób dorosłych w wieku 60–90 lat , kolejnie niewielkie badanie pacjentów z chorobą Alzheimera wykazało, że eradykacja H. pylori znacząco poprawiła stan poznawczy i pięcioletni wskaźnik przeżycia.
H. pylori może mieć związek również z chorobą Parkinsona. W dużym duńskim badaniu stwierdzono pozytywny związek między leczeniem eradykacyjnym H. pylori, a rozwojem choroby Parkinsona. Jednak zależność ta cały czas jest przedmiotem badań.
Ponadto osoby już chorujące powinny również badać się w kierunku H. pylori ponieważ bakteria ma zdolność wiązania L-dopy, jednego z głównych leków stosowanych w leczeniu choroby Parkinsona, przez co zmniejsza wchłanianie leku, a co za tym idzie skuteczność całego leczenia
Podsumowanie
- Częstość występowania bakterii Helicobacter w naszej populacji jest wysoka, a sama infekcja przebiega bardzo często bezobjawowo, co znacząco opóźnia moment postawienia właściwej diagnozy i rozpoczęcia leczenia
- Kiedy występują objawy najczęściej obejmują one zgagę, puste odbijania, nieprzyjemny zapach z ust oraz ból brzucha. U dzieci charakterystyczny obraz infekcji H pylori obejmuje utratę apetytu oraz problemy z przyrostem masy ciała.
- Problemy nawracającej anemii powinny skłonić do rozpoczęcia diagnostyki w kierunku H. pylori
- Istnieje kilka chorób, które mogą być powiązane z infekcją H.pylori. Oprócz tych dobrze znanych i udokumentowanych czyli choroby wrzodowej oraz nowotworów żołądka, również te mniej znane związane z zaburzeniami metabolicznymi, chorobami neurodegeneracyjnymi czy problemami skórnymi
Piśmiennictwo
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4864555/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4088158/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3918698/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4177464/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21867407
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4177463/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4060758/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4177463/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4375058/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4177463/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4177463/